Hormony białkowe

Aktualizacja: 20 października 2024

Hormony białkowe (inna nazwa: hormony peptydowe) produkowane są przez rozbudowaną szorstką siateczkę śródplazmatyczną. Spełniają w organizmie człowieka wiele istotnych funkcji, m.in. pobudzają resorpcję w kanalikach nerkowych czy regulują działanie układu nerwowego. Diagnostyką i leczeniem niedoborów w ich zakresie zajmuje się lekarz endokrynolog.

Hormony białkowe – charakterystyka

Hormony białkowe są pochodnymi aminokwasów, czyli mniejszych cegiełek budujących wszystkie struktury białkowe ludzkiego organizmu. Właśnie przez to nie mogą one samodzielnie, swobodnie przechodzić przez błony komórkowe – niezbędne są do tego wyspecjalizowane receptory. Ich produkcja ma miejsce w obrębie szorstkiej siateczki śródplazmatycznej. Spora część spośród nich wydzielana jest w postaci nieczynnej, jako prohormony. Ulegają one aktywacji dopiero we krwi lub w docelowych narządach organizmu.

Pod względem budowy mogą to być zarówno krótkie oligopeptydy składające się z 3-10 reszt aminokwasowych, jak i większe, złożone białka o masie przekraczającej 10 kDa i zawierające powyżej 100 reszt aminokwasowych. Wszystkie związki należące do grona hormonów białkowych bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie i mają krótki okres aktywności biologicznej.

Hormony białkowe – przykłady

Podstawowymi hormonami białkowymi są:

• glukagon – peptydowy hormon trzustki wydzielany przez komórki alfa wysp Langerhansa. To jednołańcuchowy polipeptyd zawierający 29 aminokwasów. Wywiera działanie kataboliczne, uwalnia glukozę, kwasy tłuszczowe i aminokwasy. Ponadto glukagon pobudza wydzielanie hormonu wzrostu, insuliny i somatostatyny trzustkowej;
• insulina – anaboliczny hormon peptydowy odpowiadający za produkcję i magazynowanie węglowodanów, lipidów oraz białek w tkankach ustroju. Dodatkowo hamuje ich rozpad i uwalnianie do krwiobiegu;
• gonadotropina – hormon ciążowy, którego rolą jest utrzymywanie funkcji ciałka żółtego. Powstaje po uwolnieniu komórki jajowej i pełni funkcję gruczołu odpowiedzialnego za wytwarzanie progesteronu;
• prolaktyna – peptydowy hormon produkowany w rytmie okołodobowym oraz wydzielany przez przysadkę mózgową. Składa się aż ze 198 aminokwasów. Udowodniono, że reguluje ponad 300 procesów organizmu, jednak jej podstawową rolą jest stymulowanie i podtrzymywanie laktacji, a także udział w procesie reprodukcji;
• hormon wzrostu – nazywany somatotropiną, produkowany jest w przednim płacie przysadki mózgowej. Pod jego wpływem tworzenie chrząstek ulega przyspieszeniu, poszerzają się chrząstki przynasadowe, a na końcach trzonów kości długich odkłada się więcej substancji międzykomórkowej. W efekcie dochodzi do wydłużenia kości i wzrostu organizmu. Hormon ten nasila też inne procesy anaboliczne, np. gojenie się urazów;
• tyreotropina (TSH) – hormon produkowany przez przedni płat przysadki mózgowej, zaliczany do glikoprotein. Zawiera 211 reszt aminokwasowych. Reguluje czynność tarczycy;
• adrenalina – to jednocześnie hormon i neuroprzekaźnik wydzielany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia włókien współczulnych. Należy do katecholamin. Pełni wiele funkcji w organizmie człowieka, m.in. rozszerza naczynia krwionośne, przyspiesza akcję serca, rozkurcza mięśnie gładkie układu oddechowego i pokarmowego, pobudza ośrodkowy układ nerwowy;
• noradrenalina – działa podobnie jak adrenalina, jednak w nieco mniejszym zakresie. Odpowiada więc za pobudzenie i mobilizację organizmu. Jej wysoki poziom można odnotować w sytuacjach zagrożenia czy stresu;
• tyroksyna – hormon produkowany przez tarczycę. Warunkuje rozpad tłuszczów oraz wchłanianie glukozy. Dodatkowo wspiera czynność gruczołów płciowych, warunkuje płodność, zwiększa efekty działania somatotropiny i glikokortykoidów.

Takich hormonów jest jednak znacznie więcej. Niedobór lub brak któregokolwiek hormonu białkowego ma ogromne znaczenie dla zdrowia i samopoczucia organizmu. Nawet niewielki spadek ich stężenia daje wyraźnie zaznaczone objawy. Poziom hormonów białkowych (i wszystkich innych) można ocenić na podstawie prostych badań krwi.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskiego PZWL, Warszawa 2017.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.