Powłoki brzuszne

Aktualizacja: 29 września 2024

Powłoki brzuszne to inaczej zbiór tkanek tworzących ściany jamy brzusznej, które otulają i chronią narządy wewnętrzne zlokalizowane w tej okolicy. Głównymi elementami wchodzącymi w skład powłok brzusznych są: skóra, tkanka podskórna, powięź, mięśnie brzucha, rozcięgna, więzadła oraz otrzewna.

Skóra i tkanka podskórna brzucha

Skóra brzucha ma taką samą budowę, jak skóra innych części ciała. Jest to warstwa położona najbardziej zewnętrznie, kontaktująca się bezpośrednio ze środowiskiem zewnętrznym. Pokrywa ją delikatny meszek, choć u niektórych mężczyzn charakterystyczne jest bardziej zaznaczone owłosienie tej okolicy. Skóra człowieka składa się z 3 warstw:

• naskórka;
• skóry właściwej;
• tkanki podskórnej.

W jej skład wchodzą dodatkowo przydatki (gruczoły potowe i łojowe, włoski), naczynia krwionośne i naczynia limfatyczne oraz zakończenia nerwowe.

Między nadbrzuszem a podbrzuszem w linii środkowej ciała znajduje się pępek – blizna pozostająca po odpadnięciu pępowiny, a więc struktura będąca pozostałością po życiu płodowym. Nie spełnia żadnych większych funkcji. Tkanka podskórna z kolei to elastyczna tkanka oddzielająca skórę właściwą od znajdujących się pod nią ruchomych struktur, takich jak narządy wewnętrzne czy mięśnie.

Mięśnie brzucha i powięź

Do grona mięśni brzucha zaliczamy:

• mięsień skośny zewnętrzny brzucha (łac. musculus obliquus externus abdominis) – uczestniczy w ruchach zginania, skręcania, pochylania i obracania tułowia, najsilniej jednak zgina tułów bocznie (skraca jego bok). Przyczepia się do V-XII żeber, a kończy na kresie białej i grzebieniu biodrowym;
• mięsień skośny wewnętrzny brzucha (łac. musculus obliquus internus abdominis) – lokalizuje się pod mięśniem poprzednim, odpowiada za skręcanie tułowia i pochylanie go do boku. Przyczep początkowy znajduje się na powięzi piersiowo-lędźwiowej, grzebieniu kości biodrowej, więzadle pachwinowym, zaś przyczep końcowy na dolnych brzegach żeber;
• mięsień prosty brzucha (łac. musculus rectus abdominis) – zgina tułów i wspomaga ruchy miednicy, dodatkowo stabilizuje ciało, wchodząc w skład mięśni CORE. Przyczepia się do wyrostka mieczykowatego mostka, żeber i więzadła żebrowo-mieczykowatego, kończąc się aż na spojeniu łonowym. Przez środek tego mięśnia przebiega kresa biała;
• mięsień poprzeczny brzucha (łac. musculus transversus abdominis) – wywołuje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i wspomaga oddychanie. Wspólnie z włóknami mięśnia skośnego wewnętrznego powoduje dźwiganie jąder u mężczyzn. Przyczepia się do powięzi piersiowo-lędźwiowej i VII-XII żeber, a końcowo do kresy białej i powięzi piersiowo-grzebieniowej;
• mięsień czworoboczny lędźwi (łac. musculus quadratus lumborum) – tworzy powłoki brzuszne z tylnej strony, odpowiada za ruchy żeber i zginanie tułowia.

Dodatkowo ustala pozycję kręgosłupa lędźwiowego. Początkowy przyczep znajduje się na kręgach lędźwiowych II-V, XII żebrze oraz trzonie XII kręgu piersiowego, a końcowy na grzebieniu kości biodrowej.

Powięź brzuszna to włóknista wielowymiarowa tkanka łączna pokrywająca, łącząca i wspierająca takie struktury jak mięśnie, ścięgna, kości, nerwy, naczynia krwionośne, organy. Uczestniczy w dostarczaniu tkankom substancji odżywczych, chroni je i sprawia, że mogą pozostać odpowiednio ruchome.

Rozcięgna brzucha

Rozcięgno (łac. aponeurosis) stanowi mocne pasmo tkanki łącznej zbitej o utkaniu regularnym, cienkie i płaskie w swoim przebiegu. Przybiera kształt błony, jest przy tym ubogie w naczynia krwionośne. W przypadku jamy brzusznej uczestniczy w jej wzmacnianiu i utrzymywaniu innych struktur znajdujących się głębiej we właściwej pozycji.

Otrzewna

Otrzewna (łac. peritoneum) to największa błona surowicza w organizmie człowieka. Buduje worek, którego część wyściela od wewnątrz ściany jamy brzusznej i jamy miednicy, natomiast pozostała część pokrywa umiejscowione w nich narządy wewnętrzne. Dzieli się na otrzewną ścienną i otrzewną trzewną. Między nimi znajduje się jama otrzewnowa, w której gromadzi się niewielka ilość płynu surowiczego. Dzięki niemu narządy wewnętrzne mogą ślizgać się obok siebie, nie powodując wzajemnych uszkodzeń czy bólu.

Czym są przepukliny brzuszne?

W swojej anatomicznej budowie powłoki brzuszne posiadają szczególne miejsca o zmniejszonej odporności. W sprzyjających warunkach tworzyć się mogą w ich obrębie tzw. przepukliny, czyli uwypuklenia wewnętrznej zawartości jamy brzusznej, jak np. sieci większej, wewnątrzbrzusznej tkanki tłuszczowej, jelit. Efektem jest guzek widoczny przez skórę, co w zaawansowanych przypadkach może stanowić zagrożenie życia, gdy dojdzie do uwięźnięcia przepukliny. Powstawaniu przepuklin sprzyjają stany ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzbrzusznym (np. ciąża, ciężka fizyczna praca, uprawianie niektórych dyscyplin sportu) oraz stany z osłabieniem warstw powłok (np. siedzący tryb życia, otyłość, operacje brzuszne). Najczęściej przepuklina brzuszna tworzy się w okolicy pępka, gdzie powłoki brzuszne są anatomicznie najsłabsze.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Sybilski A., Skóra – najważniejszy narząd naszego ciała. dbajmy o nią!, Pediatr Med Rodz 2012, 8 (4), p. 375-379.
3. Szczęsny W., Cisowski P., Dąbrowiecki S., Pułapki diagnostyki klinicznej przepuklin powłoki brzusznej, Chirurgia Polska, 2/2005.