Gruczoł piersiowy

Gruczoł piersiowy (inne nazwy: gruczoł mlekowy, łac. glandula lactifera lub gruczoł sutkowy, łac. glandula mammaria) to największy gruczoł skórny, występujący parzyście, intensywnie rozwinięty zwłaszcza w przypadku kobiet (u mężczyzn pozostają nierozwinięte). Mają półkolisty lub stożkowaty kształt oraz dość charakterystyczną budowę anatomiczną. W okresie laktacji żeńskie gruczoły piersiowe umożliwiają karmienie dziecka, wydzielają bowiem pokarm (mleko).

Gruczoł piersiowy – budowa

Gruczoł piersiowy znajduje się pomiędzy mięśniem piersiowym większym a tkanką podskórną i skórą, dokładnie między 2. a 3. łukiem żebrowym. Na tylnej ścianie kontaktuje się bezpośrednio z powięziami mięśni piersiowego większego, zębatego przedniego, skośnego zewnętrznego i prostego brzucha. To narząd parzysty, zatem występuje symetrycznie po obu stronach mostka. Omawiając budowę anatomiczną gruczołu piersiowego, wyszczególnić należy:

• tkankę gruczołową pokrytą skórą;
• brodawki;
• otoczki.

Tkanka gruczołowa składa się z kilkunastu płatów rozlokowanych promieniście, dzielących się przegrodami łącznotkankowymi i tkanką tłuszczową. Główne przewody wyprowadzające z płatów gruczołowych uchodzą na szczycie brodawki. Wokół brodawki zauważyć można ciemną otoczkę, która tak naprawdę intensywniej zabarwia się dopiero w okresie dojrzewania płciowego. Jest ona miejscem nagromadzenia się melaniny (skórnego barwnika). W budowie gruczołu piersiowego wyróżnić należy ponadto tzw. więzadła wieszadłowe Coopera, których rolą jest utrzymywanie piersi na właściwej pozycji. Można przyjąć, że średnia objętość piersi waha się w granicach od 200 do 500 ml.

Gruczoł piersiowy – rozwój

Gruczoły piersiowe kształtują się już na etapie życia płodowego, jednak wyraźnie zaznaczony rozwój ma swój początek dopiero podczas dojrzewania. Pod wpływem estrogenów u kobiet (ale i prolaktyny czy hormonu wzrostu) dochodzi do rozrostu tkanki gruczołowej oraz poszerzania się i wydłużania przewodów piersiowych. Proces kończy się około 20. roku życia. Jeśli kobieta nie zaszła w ciążę, dalsze zmiany w gruczołach piersiowych nie pojawiają się. Jednak jeśli dojdzie do zapłodnienia, w ciąży piersi osiągają funkcjonalną dojrzałość przez przygotowywanie pęcherzyków do aktywnej laktacji. Wpływa na to zwiększone wydzielanie progesteronu, estrogenów, prolaktyny i laktogenu łożyskowego. Obniżanie się stymulacji hormonalnej podczas menopauzy (w Polsce po 50. roku życia) prowadzi do trwałego stanu spoczynkowego piersi. Tkanka gruczołowa zanika i jest zastępowana tkanką tłuszczową, przez co piersi stają się bardziej wiotkie.

Gruczoł piersiowy – funkcje

Piersi u kobiet to część ciała, która ma duże znaczenie estetyczne – są one od tysięcy lat uznawane za atrybut kobiety, ale niekoniecznie ze względu na sam wygląd. Gruczoły piersiowe żeńskie przede wszystkim służą do karmienia piersią dziecka. W nich gromadzi się pokarm (mleko), które jest pożywieniem niezbędnym dla noworodka. Dawniej piersi były ważną cechą płodności – większe rozmiary miseczki świadczyły o tym, że kobieta jest zdolna do rodzenia dzieci i ich wykarmienia, co było bardzo pożądane wśród męskiej populacji. Gruczoły piersiowe u mężczyzn nie mają natomiast większego znaczenia fizjologicznego i uznaje się je za narząd szczątkowy.

Rak gruczołu piersiowego

Nowotwór piersi jest złośliwym i niezwykle niebezpiecznym rakiem wywodzącym się z komórek gruczołu piersiowego. Rozwija się miejscowo w piersi oraz bardzo szybko daje przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych. Jest to jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet i stanowi przyczynę konieczności amputacji piersi. Nieleczony wiąże się z bardzo wysoką śmiertelnością w stosunkowo krótkim czasie. Każda kobieta po amputacji piersi (a niekiedy też węzłów chłonnych pachowych) powinna przejść również chemioterapię i/lub radioterapię, a natychmiast po operacji konieczne jest prowadzenie systematycznej rehabilitacji. Należy mieć też na uwadze, że ryzyko nawrotu choroby nowotworowej w przyszłości wynosi 10% na przestrzeni 10 lat i często jest to rak innego miejsca, np. rak szyjki macicy.

Zobacz również: Co powoduje raka?

Przyczyny nowotworu piersi wciąż nie zostały w pełni poznane. Aby zadbać o profilaktykę, zaleca się comiesięczne samobadanie gruczołu piersiowego i wykonywanie USG piersi raz w roku. Każda kobieta między 50. a 69. rokiem życia powinna mieć dodatkowo wykonaną mammografię raz w roku.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Cieśla S., Wichtowski M., Poźniak-Balicka R., Murawa D., Anatomia chirurgiczna gruczołu piersiowego, Nowotwory, 5/2020.
2. Jakubik J., Najczęstsze choroby i zaburzenia rozwojowe piersi u dzieci i młodych kobiet, Współczesna Onkologia, 8/2004.