Limonen

Limonen jest monoterpenem powszechnie występującym w przyrodzie, zwłaszcza w owocach. Ze względu na swoje cenne właściwości znalazł zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, m.in. w kosmetologii czy medycynie, choć nie tylko. Występuje w dwóch izomerach, a oba różnią się budową i działaniem.

Limonen – charakterystyka

Limonen jest podstawowym składnikiem olejku ze skórek pomarańczy (to właśnie w nich występuje w największych ilościach). Można go otrzymywać na wiele sposobów, m.in. w procesie destylacji z parą wodną, destylacji wodnej, ekstrakcji cieczą nadkrytyczną bądź z użyciem mikrofal. Dzięki niezwykle przyjemnemu, świeżemu zapachowi omawiany związek jest często wykorzystywany jako dodatek do żywności, perfum, środków czyszczących, myjących i kosmetycznych. Limonen pod względem chemicznym jest monoterpenem występującym w formie 2 izomerów (R i S), które są względem siebie enancjomerami. Limonen ma wzór sumaryczny C10H16 i masę molową 136,24 g/mol. Jest bezbarwną cieczą, choć może przybierać lekko żółtawy odcień.

Przeciętny konsument wzbogacający swoją dietę o umiarkowaną liczbę owoców spożywa około 0,27 mg limonenu na kg masy ciała dziennie i są to ilości znaczne. Dla człowieka o masie 60 kg ilość spożytego limonenu w ciągu jednego dnia wynosi więc średnio 16,2 mg. R-limonen wchłania się bardzo szybko i niemal całkowicie w przewodzie pokarmowym. Jego metabolity znaleźć można w wyższym stężeniu w tkankach zbudowanych zwłaszcza z komórek tłuszczowych, a także w gruczołach mlecznych, choć znajdują się też w surowicy krwi, wątrobie, nerkach i w innych tkankach. Połowiczny rozpad limonenu w organizmie człowieka wynosi 12-24 godziny.

Zastosowanie limonenu

Zastosowanie limonenu jest niezwykle szerokie. Może być bowiem stosowany jako:

• rozpuszczalnik, np. w farbach;
• substytut dla chlorków węglowodorów;
• środek czyszczący w przemyśle i branży gospodarstwa domowego;
• wzmacniacz smaku w wielu różnych produktach spożywczych;
• konserwant w produktach spożywczych;
• środek zapachowy w odświeżaczach, preparatach myjących, perfumach, detergentach i wielu innych produktach;
• odtłuszczacz do powierzchni metalowych.

Zainteresowanie wzbudza jednak głównie zastosowanie limonenu w medycynie i kosmetologii.

Limonen w medycynie

Dawniej limonen był wykorzystywany w leczeniu takich dolegliwości jak zgaga czy kamienie żółciowe, choć jego wadą były właściwości alergizujące produktów jego utleniania. Ponadto limonen wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, bakteriostatyczne oraz bakteriobójcze. Gromadzi się w błonie komórkowej drobnoustrojów i tym samym powoduje utratę jej spójności oraz zaburza transport protonów przez błonę. Jest cennym wsparciem dla układu odpornościowego, a nawet może wspierać protekcję chorób nowotworowych. Niedawno udowodniono ponadto, że w odpowiednich ilościach może wykazywać działanie gastroochronne.

Limonen w kosmetykach

Limonen może być składnikiem kosmetyków stosowanych do pielęgnacji skóry trądzikowej i cery tłustej, ponieważ ma właściwości antybakteryjne i odświeżające. Może regulować produkcję sebum. Ponadto jest ceniony ze względu na właściwości zapachowe, urozmaicając kompozycję aromatyczną kosmetyków, dezodorantów i perfum.

Należy jednak mieć na uwadze, że limonen może wywoływać reakcję alergiczną, zwłaszcza jeśli dojdzie do jego utlenienia. Wywołuje wówczas np. wyprysk powietrznopochodny, pokrzywkę, wysypkę, świąd i zaczerwienienie skóry, a w niektórych przypadkach nawet obrzęk. Szczególne zagrożenie stanowi dla osób z cerą wrażliwą, a także z różnymi schorzeniami dermatologicznymi, np. z łojotokowym zapaleniem skóry czy atopowym zapaleniem skóry. Właśnie dlatego przed użyciem dowolnego kosmetyku z limonenem na większą powierzchnię ciała rekomenduje się wykonanie próby uczuleniowej.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Malko W., Wróblewska A., Znaczenie R-(+)-limonenu, jako surowca do syntez w chemii organicznej i dla przemysłu organicznego, Chemik, 2016, 70, 4, 193–202.
2. Retajczyk M., Wróblewska A., Lecznicze zastosowania limonenu, Pomeranian Journal of Life Sciences, 64/2018.