Mikrobiota

Mikrobiota (inaczej: mikroflora) to ogólne określenie odnoszące się do zbioru wszystkich bakterii bytujących w konkretnej niszy organizmu człowieka (np. na skórze, w jelitach). Chodzi o bakterie pożyteczne, wręcz pożądane – w skład mikrobioty nie wchodzą patogeny chorobotwórcze, które wywołują infekcje i różnego rodzaju choroby. Nie należy mylić mikrobioty z mikrobiomem odnoszącym się do zbioru wszystkich bakterii w organizmie człowieka.

Mikrobiota – charakterystyka

Szacuje się, że w ciele każdego człowieka bytuje około 40 bilionów bakterii (na które składają się nawet do 4000 gatunków). Większość z nich znajduje się w obrębie jelit, stanowiąc do 2 kg. Podstawowy podział wyróżnia mikrobiotę w zależności od lokalizacji.

Flora bakteryjna jamy ustnej i żołądka

Jamę ustną zasiedla nawet 108 jtk/g (jednostek tworzących kolonie w jednym gramie treści), z dominacją z rodzajów:

• Streptococcus;
• Peptococcus;
• Bifidobacterium;
• Staphylococcus;
• Lactobacillus;
• Fusobacterium.

Mikroflora jamy ustnej składa się nawet z 1000 różnych gatunków bakterii – większość z nich odkłada się na powierzchniach zębów,zwłaszcza w przestrzeniach międzyzębnych, oraz na języku. Przeciwdziałają namnażaniu się bakterii patogennych, utrzymują w jamie ustnej właściwe pH oraz przyczyniają się do wstępnego trawienia pokarmów, zwłaszcza węglowodanów.

Przełyk i górne odcinki przewodu pokarmowego wyróżniają się stosunkowo szybkim transportem treści pokarmowej, co hamuje rozwój mikroorganizmów. Natomiast w żołądku i dwunastnicy bardzo niskie pH dodatkowo ogranicza występowanie wielu gatunków bakterii. Bytują tu przede wszystkim Helicobacter pylori, Lactobacillus, Streptococcus oraz drożdżak Candida albicans.

Mikrobiota skóry

Skóra jest najbardziej zewnętrznym organem ciała, stanowiącym ochronę przed czynnikami środowiskowymi. Barierowe funkcje skóry są istotnie wspierane przez jej mikrobiotę (bakterie, grzyby, roztocza i wirusy). Skóra człowieka zasiedlana jest głównie przez 4 typy bakterii:

• Actinobacteria (Corynebacterium spp., Propionibacterium spp., Microbacterium spp., Micrococcus spp.);
• Firmicutes (niehemolityczne tlenowe i beztlenowe gronkowce (Staphylococcus spp.);
• Clostridium spp., α-hemolityczne paciorkowce (Streptococcus spp.)  i enterokoki (Enterococcus), Bacteroidetes (Sphingobacterium spp., Chryseobacterium spp.);
• Proteobacteria (Janthinobacterium spp., Serratia spp., Halomonas spp., Delftia spp., Comamonas spp.).

Szacuje się, że niemal połowa bakterii to S. epidermidis, które lokalizują się w największych ilościach w obszarach ujść mieszków włosowych. Dominującymi gatunkami grzybów zasiedlających skórę są lipofilne grzyby z rodzaju Malassezia, które stanowią od 1% do 22% mikrobiomu człowieka.

Mikrobiota skóry pomaga zachować odpowiednie jej pH, co z kolei hamuje rozwój chorobotwórczych patogenów i jest istotne dla właściwego procesu złuszczania się naskórka. Bakterie, rozkładając sebum do substancji nawilżających, utrzymują równowagę hydrolipidową skóry.

Flora bakteryjna jelit

W jelitach liczba bakterii stopniowo rośnie od 105 jtk/g w jelicie czczym (Bacteroides, Lactobacillus oraz Streptococcus) do 108 jtk/g w jelicie krętym (głównie Bacteroides, Clostridium, Enterococcus, Lactobacillus i Veillonella, Enterobacteriaceae). Jednak najliczniejszy i najbardziej aktywny zespół mikroorganizmów zamieszkuje jelito grube. Obliczono, że łączna masa bakterii w tej okolicy wynosi 1,5-2 kg i należą one do 4 typów:

• Firmicutes;
• Bacteroidetes;
• Proteobacteria;
• Actinobacteria.

Są to w większości bakterie bezwzględnie beztlenowe:

• Bacteroides;
• Clostridium;
• Ruminococcus;
• Fusobacterium;
• Butyrivibrio;
• Peptostreptococcus;
• Eubacterium;
• Bifidobacterium.

Zaś w nieco mniejszych ilościach również bakterie tlenowe i względnie beztlenowe: Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny Enterobacteriaceae, pałeczki Gram-dodatnie Lactobacillus, ziarniaki z rodzaju Enterococcus i Streptococcus. Mikrobiota jelitowa jest niezwykle istotna nie tylko w procesach trawienia, wchłaniania, metabolizmie, ale również w kształtowaniu odporności organizmu człowieka. Wspiera homeostazę organizmu, m.in. poprzez syntezę wielu związków chemicznych, np. serotoniny, prekursorów neuroprzekaźników, niewielkich ilości witamin (głównie witaminy z grupy B).

Mikrobiota układu oddechowego

Drogi nosowo-gardłowe oraz górne drogi oddechowe są zasiedlane przez różne mikroorganizmy tlenowe i beztlenowe, choć przyjmuje się, że dolne drogi oddechowe w stanie zdrowia są „czyste” od mikroorganizmów. Spośród najczęstszych bakterii komensalnych tego układu wymienia się:

• Corynobacterium sp.;
• Staphylococcus aureus;
• Neisseria sp.;
• Moraxella catarrhalis;
• Streptococcus pneumoniae;
• Streptococcus pneumoniae;
• Propionibacterium sp.;
• Eubacterium sp.;
• Bacteroides sp;
• Neisseria lactamica.

Flora bakteryjna układu oddechowego odgrywa istotną rolę w utrzymaniu zdrowia. Te mikroorganizmy mogą pomagać w zapobieganiu kolonizacji patogenów, regulować odpowiedź immunologiczną i utrzymywać równowagę mikrobiologiczną w nosie, gardle i płucach. Ich równowaga może być zakłócona przez różne czynniki, co może prowadzić do infekcji i stanów zapalnych. Dlatego ważne jest, aby dbać o zdrowie mikroflory układu oddechowego poprzez zdrowy styl życia i odpowiednie leczenie chorób.

Mikrobiota układu moczowo-płciowego

Układ moczowo-płciowy, podobnie jak przewód pokarmowy i układ oddechowy, ze względu na położenie, jest narażony na ciągły kontakt z różnego rodzaju antygenami, w tym drobnoustrojami. Jedną z podstawowych barier zatrzymujących je są jego błony śluzowe, w których pierwszą linią obrony przed pojawiającymi się zarazkami jest tkanka limfatyczna MALT. Najwięcej bakterii znajduje się w śluzie pochwy, przy czym są to głównie:

• Lactobacillus crispatus;
• L. jensenie;
• L. gasseri.

Stanowią one blisko 90% wszystkich mikroorganizmów tego układu. Bakterie rozkładając glikogen do kwasu mlekowego, obniżają pH pochwy poniżej 4,5 i w efekcie tego hamują wzrost potencjalnych patogenów. Mniej licznymi bakteriami układu moczowo-płciowego obu płci są:

• Corynebacterium spp.;
• Clostridium spp.;
• Eubacterium spp.;
• Bacteroides spp.;
• Prevotella spp.;
• Porphyromonas spp.;
• Fusobacterium spp.;
• bakterie z rodziny Enterobacteriaceae;
• Acinetobacter spp.;
• Gardnerella vaginalis;
• Staphylococcus epidermidis.

Dysbioza tej flory bakteryjnej może prowadzić do infekcji układu moczowo-płciowego i innych problemów zdrowotnych. Dlatego utrzymanie równowagi mikroflory jest istotne dla zdrowia tego układu.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Perkowski K., Zawadzki P., Starościak B., Dybicz M., Padzik M., Marczyńska-Stolarek M., Chomicz L., Składniki mikrobiomu jamy ustnej jako czynniki ryzyka zakażeń lokalnych i uogólnionych u pacjentów bez oraz z wadami wrodzonymi narządu żucia, Postępy Mikrobiologii, 1/2016.
2. Gałęcka M., Basińska A., Bartnicka A., Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2018.
3. Adamczyk K., Garncarczyk A., Antończak P., Mikrobiom skóry, Przegl Dermatol, 105/2018.
4. Tokarz Deptuła B., Sliwa-Dominiak J., Adamiak M., Bąk K., Deptuła W., Bakterie komensalne a odporność układu pokarmowego, oddechowego i moczowo-płciowego, Postepy Hig Med Dosw, 70/2016.