Grzybica skóry głowy

Grzybica skóry głowy to zakaźna choroba wywołana grzybami chorobotwórczymi, której objawy lokalizują się niemal wyłącznie (albo w największej intensywności) w obrębie owłosionej skóry głowy. Wywołuje to szereg przykrych dolegliwości i może wręcz być poważnym czynnikiem ryzyka łysienia. Z objawami grzybicy należy jak najszybciej udać się do dermatologa, ponieważ istnieje wysokie prawdopodobieństwo zakażenia innych domowników.

Grzybica skóry głowy – przyczyny

W Polsce grzybicę głowy owłosionej wywołują najczęściej 2 dermatofity zoofilne: Microsporum canis (odpowiada za przypadki grzybicy drobnozarodnikowej) i Trichophyton mentagrophytes var. Granulosum (odpowiada za przypadki grzybicy strzygącej głowy owłosionej). Z dermatofitów antropofilnych sporadycznie uzyskuje się z głowy owłosionej hodowle Trichophyton tonsurans.

Muszą jednak zaistnieć określone warunki, aby doszło do rozwoju grzybicy. Pierwszym z nich jest kontakt z czynnikiem wywołującym (np. fragmentem lub zarodnikiem grzyba), drugim zaś – uszkodzenie bariery ochronnej lub upośledzenie własnego układu immunologicznego, przez co obrona organizmu jest osłabiona. Czynniki sprzyjające inwazji patogennych grzybów to:

• chemioterapia, radioterapia i inne metody leczenia onkologicznego;
• defekt układu siateczkowo-śródbłonkowego;
• niedobór limfocytów T, komórek jednojądrzastych, fagocytów;
• choroby metaboliczne – nadczynność tarczycy, cukrzyca, niewydolność nerek;
• zaburzenia odporności – zwłaszcza sterydoterapia, cytostatyki, leczenie immunosupresyjne, nowotwory, AIDS, przeszczepy narządów, niedożywienie, wyniszczenie;
• stany zapalne wywołane infekcjami bakteryjnymi;
• przewlekła antybiotykoterapia.

Niestety w ciągu ostatnich 30 lat notuje się stały wzrost zachorowań na grzybicę skóry owłosionej głowy.

Grzybica skóry głowy – objawy

Grzybica strzygąca powierzchowna nie wykazuje cech odczynu zapalnego, a dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym. Włosy stają się łamliwe i przerzedzone, jednak odrastają po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Grzybica strzygąca głęboka charakteryzuje się dużym stanem zapalnym o wyraźnie zaznaczonych brzegach. Nierzadko następuje znaczne przerzedzenie włosów, w konsekwencji czego pojawia się proces bliznowacenia. W okolicach mieszków włosowych powstają zmiany z treścią ropną, w miejscu powstałych blizn włosy nie odrastają.

Z kolei w przypadku grzybicy drobnozarodnikowej zmiany lokalizują się w okolicy skroniowej lub potylicznej, z niewielkim odczynem zapalnym w zakażeniu antropofilnym. Ogniska są pojedyncze, kształtu okrągłego, ze złuszczającą powierzchnią. Włosy wykazują tendencję do łamania się 1-2 mm nad skórą, czemu towarzyszy widoczna zielonkawa fluorescencja w lampie Wooda.

Współcześnie najrzadziej spotykaną postacią grzybicy jest grzybica woszczynowa, charakteryzująca się nadmiernym wypadaniem włosów oraz tarczkami woszczynowymi umiejscowionymi wokół mieszków włosowych. Towarzyszy temu bliznowacenie w obrębie mieszków włosowych. Włosy stają się matowe, pozbawione połysku.

Diagnostyka grzybicy skóry głowy

Diagnostykę rozpoczyna szczegółowy wywiad, na podstawie którego można już podejrzewać grzybicę. Podczas badania przedmiotowego (oględziny skóry głowy) szczególną uwagę zwraca się na wszelkie zmiany chorobowe na skórze, przebiegające ze złuszczaniem i stanem zapalnym, połączonym z wysiewem pęcherzyków oraz grudek i zwykle nasilonym na obwodzie ognisk. Głównym kryterium upoważniającym do rozpoznania grzybicy oraz rozpoczęcia terapii jest jednak wyizolowanie i identyfikacja grzyba na podstawie badania mikrobiologicznego. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz dermatolog.

Grzybica skóry głowy – leczenie

Na współcześnie stosowane leki przeciwgrzybicze składają się zarówno preparaty wprowadzone do lecznictwa w ostatnich latach, jak i starsze antybiotyki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina, nystatyna, natamycyna) oraz środki antyseptyczne, takie jak barwniki, kwas undecylenowy czy 3% rezorcyna. Największą i obecnie powszechnie stosowaną grupą preparatów są chemioterapeutyki przeciwgrzybicze, wśród których wyróżnia się: pochodne fluoropirydyny, leki imidazolowe: azole i triazole, alliloaminy, pochodne benzyloaminy, pochodne morfoliny, pochodne tiokarbamidu, pochodne pirydynonu. W przypadku grzybicy skóry głowy stosuje się preparaty do aplikacji miejscowej, zazwyczaj w postaci szamponów lub wcierek. Zazwyczaj konieczna jest także farmakoterapia doustna. Warto wiedzieć, że dieta podczas terapii powinna być uboga w cukry proste, ponieważ są one świetną pożywką dla grzybów.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Trzmiel D., Lis-Święty A., Bergler-Czop B., Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 4/2011.
2. Maleszka R., Adamski Z., Szepietowski J., Baran E., Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegląd Dermatologiczny, 102/2015.
3. Galęba A., Bajurna B., Grzybica skóry owłosionej, Pielęgniarstwo Polskie, 1/2014.
4. Bednarek M., Musiał C., Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, Kosmetologia Estetyczna, 3/2019.
5. Petranyuk A., Bykowska B., Sławińska M., Wilkowska A., Grzybica owłosionej skóry głowy – tinea capitis, Dermatologia po Dyplomie, 5/2019.