Nikotynizm

Nikotynizm to inaczej uzależnienie od nikotyny, która jest związkiem znajdującym się w wyrobach tytoniowych. Palenie papierosów jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu chorób. W Polsce powoduje większą liczbę zgonów niż picie alkoholu, AIDS, samobójstwa, zabójstwa, urazy i zatrucia razem wzięte. Według Światowej Organizacji papierosy na całym świecie tytoń pali ponad miliard osób, a średnio co 10 sekund umiera przez to człowiek.

Nikotynizm – charakterystyka

Osoba uzależniona od nikotyny nie potrafi kontrolować liczby wypalanych papierosów i lekceważy informacje na temat ich szkodliwego używania. Często zaniedbuje swoje dotychczasowe zainteresowania kosztem poświęcania uwagi nałogowi. Gdy dochodzi do odstawienia nikotyny, może pojawić się zespół abstynencyjny, objawiający się następującymi objawami:

• rozdrażnienie i niepokój;
• zmęczenie;
• wewnętrzny lęk;
• zaburzenia snu;
• utrata apetytu lub napady głodu;
• kaszel;
• upośledzenie koncentracji uwagi;
• wahania nastroju;
• agresywne zachowania, tendencja do wpadania w złość;
• drżenia rąk;
• zawroty głowy;
• bóle brzucha.

Wśród uzależnionych występuje trudny do kontrolowania przymus zapalenia wyrobu tytoniowego nawet wcześnie rano, zaraz po przebudzeniu się. Uważa się, że nikotynizm dotyczy aż 4-krotnie częściej mężczyzn niż kobiet.

Nikotynizm – konsekwencje

Palenie wyrobów tytoniowych znacznie przyspiesza gromadzenie się i rozwój blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych oraz zwiększa tendencję do tworzenia zakrzepów. Nikotynizm jest szczególnie silnie związany z występowaniem:

• chorób sercowo-naczyniowych (ostre i przewlekłe zespoły wieńcowe, udary mózgu);
• schorzeń płuc (przewlekła obturacyjna choroba płuc – POChP);
• nowotworów (rak płuca, krtani, jamy ustnej i gardła, pęcherza moczowego, trzustki, szyjki macicy);
• bezpłodności.

Szacuje się, że przeciętnie człowiek uzależniony od papierosów żyje 10 lat krócej niż osoba bez nałogu. W przebiegu nikotynizmu dochodzi do pogorszenia kondycji skóry, przyspieszenia procesów starzenia się organizmu, rozwoju chorób zębów i nieprzyjemnego zapachu z ust oraz pogorszenia gojenia się ran i uszkodzeń tkankowych.

Dodatkowo nikotynizm jest sporym problemem gospodarczo-społecznym. Jeśli osoba uzależniona pali 2-3 paczki papierosów dziennie, musi liczyć się z miesięcznym wydatkiem rzędu około 1300 zł miesięcznie, co dla wielu jest ogromną sumą.

Nikotynizm – rozpoznanie

Na drodze diagnostyki nikotynizmu obserwuje się zachowanie pacjenta, a także przeprowadza test uzależnienia od nikotyny wg Fagerströma. To metoda kwestionariuszowa, służąca do pomiaru farmakogennej składowej uzależnienia od nikotyny. Test składa się z 6 pytań, spośród których największe znacznie ma pytanie dotyczące tego, ile czasu upływa od porannego przebudzenia się, do zapalenia pierwszego papierosa. Warto również ocenić motywację uzależnionej osoby do rzucenia nałogu, do czego służy test motywacji wg Schneider.

Leczenie nikotynizmu

Wyjście z nałogu przebiega wieloetapowo:

• prekontemplacja – osoba uzależniona nie zastanawia się nad rzuceniem nałogu, ponieważ sprawia on jej zbyt dużo satysfakcji;
• kontemplacja – z różnych przyczyn (najczęściej związanych z nagłym pogorszeniem stanu zdrowia) osoba uzależniona zastanawia się nad rzuceniem palenia;
• działanie – osoba uzależniona podejmuje próbę rzucenia nałogu;
• utrzymanie niepalenia – zdarza się, że niektóre osoby rzucają palenie od razu, natomiast większość wraca do nałogu i musi podejmować kolejne próby wyjścia z niego.

Etap działania najlepiej przechodzić pod okiem specjalisty. Psychoterapia (zwłaszcza nurt poznawczo-behawioralny) jest niezwykle wartościową metodą walki z nałogami, nierzadko przekładającą się na ostateczne wyniki. Ma na celu zmianę nieprzystosowanych indywidualnych zachowań osoby palącej, tak aby nastąpiło przewarunkowanie oraz wytworzenie zachowań dostosowanych. Podczas psychoterapii osoba uzależniona uczy się technik radzenia sobie w sytuacjach prowadzących do palenia tytoniu.

Uzupełnieniem może być mindfulness, czyli trening uważnej obecności, służący rozwijaniu świadomej uwagi i koncentracji na chwili obecnej, jak również:

• hipnoza;
• akupunktura;
• elektrostymulacja.

W skrajnych przypadkach konieczna jest farmakoterapia, dąży się jednak do wyjścia z nałogu innymi drogami. Wówczas miejsce ma nikotynowa terapia zastępcza bądź przyjmowanie cytyzyny, warenikliny oraz bupropionu.

W Polsce działają poradnie skupiające się na leczeniu uzależnień, w tym również uzależnienia od nikotyny. Pacjenci mogą skorzystać z Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym, dostępnej pod numerem telefonu: +48 801 108 108. Poradnia pracuje w godzinach 11:00-19:00, od poniedziałku do piątku.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pęksa J., Dembe K., Leczenie uzależnienia od tytoniu – zarys problematyki, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 1/2021.
2. Krzyżanowska A., Głogowski C., Nikotynizm na świecie. Następstwa ekonomiczne, Przewodnik Lekarza, 3/2004.
3. Antkowiak A., Zych M., Kosior-Lara A., Uzależnienie od nikotyny, Częstochowa 2020.
4. Nowak D., Wojciechowska M., Kopański Z., Brukwicka I., Uracz W., Rowiński J., Maslyak Z., Sklyarov I., Mechanizm, objawy i rozpoznanie uzależnienia od tytoniu, Journal of Clinical Healthcare, 4/2014.