Reaktywne zapalenie stawów

Aktualizacja: 27 listopada 2023

Reaktywne zapalenie stawów jest nieropnym zapaleniem stawów rozwijającym się na tle przebytego zakażenia układu pokarmowego, układu moczowo-płciowego lub układu oddechowego. Czynnikami etiologicznymi są przeważnie Gram-ujemne pałeczki jelitowe. Choroba należy do grupy II – tzn. zapaleń stawów z towarzyszącym zapaleniem kręgosłupa. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się reumatolog.

Reaktywne zapalenie stawów – przyczyny

Choroba należy do grona tzw. seronegatywnych spondyloartropatii. W jej etiopatogenezie zasadniczą rolę odgrywają czynniki: infekcyjny i genetyczny. Czynnikami etiologicznymi są natomiast najczęściej Gram-ujemne pałeczki jelitowe (Yersinia enterocolitica, Salmonella typhimurium i enteritidis, Campylobacter jejuni), ale również Chlamydia trachomatis i Chlamydia pneumoniae, Ureaplasma urealyticum oraz HIV. Kluczową rolę odgrywa płeć męska oraz antygen HLA B27, który jest odpowiedzialny za cięższy przebieg reaktywnego zapalenia stawów, występowanie objawów zajęcia kręgosłupa i narządu wzroku. Obecność wspomnianego antygenu aż 50-krotnie zwiększa ryzyko rozwoju reaktywnego zapalenia stawów.
Etiologia reaktywnego zapalenia stawów nie została jednak w pełni poznana. Wciąż nie wiadomo, dlaczego u niektórych pacjentów po infekcjach się ono rozwija, zaś u innych nie.

Reaktywne zapalenie stawów – objawy

Określenie „seronegatywne spondyloartropatie” zawiera w swojej nazwie cechy charakterystyczne dla tej grupy chorób. Seronegatywność oznacza nieobecność w surowicy krwi czynnika reumatoidalnego klasy IgM (RF) w odróżnieniu od reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), gdzie czynnik reumatoidalny jest obecny u większości chorych.

Reaktywne zapalenie stawów przeważnie rozwija się w formie zapalenia jednostawowego lub asymetrycznego zapalenia kilkustawowego dotyczącego głównie stawów kończyny dolnej (stawów kolanowych i stawów skokowych). Bóle stawów mogą mieć charakter wędrujący. Najczęściej zajęty jest staw kolanowy z wysiękiem o różnym nasileniu. Mogą towarzyszyć temu objawy ogólnoustrojowe i niezwiązane ze stawami, takie jak:

• wzrost ciepłoty ciała;
• złe samopoczucie;
• utrata apetytu;
• zapalenie cewki moczowej i zaplenie pęcherza moczowego;
• zapalenie szyjki macicy i przydatków u kobiet;
• objawy skórno-śluzówkowe w postaci dużych, płaskich owrzodzeń prącia u mężczyzn;
• bóle mięśni (pojawiają się u do 50% chorych).

Bóle okolicy krzyżowej są już rzadsze i pojawiają się u do 30% chorych. Ich wystąpienie i nasilanie się warto zróżnicować z ZZSK – zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa, rozpoczynającym się właśnie w tej okolicy. U do 50% chorych mogą dodatkowo pojawić się różnego rodzaju entezopatie. Różnorodność objawów chorobowych pochodzących z rozmaitych narządów i układów powoduje, że reaktywne zapalenie stawów jest poważnym, trudnym w diagnostyce interdyscyplinarnym problemem medycznym.

Diagnostyka reaktywnego zapalenia stawów

Ze względów praktycznych na drodze diagnostyki reaktywnego zapalenia stawów wykorzystuje się dwa algorytmy – pierwszy dotyczy rozpoznania zakażenia wywołanego przez Chlamydia trachomatis, drugi zaś przez Yersinia i Salmonella. Wykonuje się także badania laboratoryjne, zwłaszcza w kontekście OB, CRP, AspAT, GTTP oraz przeciwciał ANA. Dodatkowo warto określić obecność antygenu HLA-B27 i dokładnie sprawdzić wymaz z cewki moczowej wraz z ogólnym badaniem moczu. Uzupełnieniem jest RTG zajętych, bolesnych stawów.

Reaktywne zapalenie stawów – leczenie

W postaci ostrej pacjent otrzymuje odpowiednio dobraną antybiotykoterapię, ponieważ reaktywne zapalenie stawów jest konsekwencją infekcji bakteryjnej, którą należy zwalczyć. Postępowanie przeciwbólowe może obejmować stosowanie NLPZ, w skrajnych przypadkach zaś – glikokortykoidów. W postaci przewlekłej pacjent otrzymuje glikokortykoidy doustnie i dostawowo oraz leki modyfikujące przebieg choroby, np. sulfasalazynę czy metotreksat. Podejmuje się próby leczenia biologicznego (inhibitorami czynnika martwicy nowotworów alfa).

U części pacjentów obserwuje się samoograniczający się przebieg. Jednak u wielu dochodzi do nawrotów lub przejścia w stan przewlekłego zapalenia i może rozwinąć się obraz ZZSK. Wczesna, prawidłowa diagnostyka i właściwe leczenie zakażeń, zwłaszcza układu moczowo-płciowego, może stanowić działanie profilaktyczne zmniejszające częstość reaktywnego zapalenia stawów.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ridan T., Gruszeczka J., Reaktywne zapalenie stawów, problem diagnostyczno-terapeutyczny, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, 10/2019.
2. Puszczewicz M., Reaktywne zapalenie stawów, Reumatologia, 1/2016.
3. Biernat-Kałuża E., Reaktywne zapalenie stawów jako interdyscyplinarny problem medyczny, Acta Clinica, 9/2001.