Brak smółki u noworodka

Aktualizacja: 20 listopada 2023

Brak smółki u noworodka to poważny problem, który może świadczyć o znacznej niewydolności układu pokarmowego lub o innych niebezpiecznych dolegliwościach dziecka. Oddanie smółki następuje u 99% donoszonych noworodków i 95% wcześniaków w ciągu 24 godzin po narodzinach. Brak wypróżnienia się należy skonsultować z lekarzem pediatrą.

Co to jest smółka?

Smółka to pierwszy stolec w życiu każdego człowieka, pojawiający się w ciągu doby po narodzinach. Stanowi ciemnozieloną lub nawet czarną, gęstą i lepką masę, składającą się z wód płodowych, mazi płodowej, złuszczonego nabłonka błony śluzowej przewodu pokarmowego, enzymów trawiennych, cholesterolu, bilirubiny oraz meszku pokrywającego fizjologicznie skórę noworodka. Smółka zaczyna zbierać się w jelitach płodu w okolicach 16. tygodnia ciąży (4-5 miesiąc ciąży). Może ona ważyć od 60 do 200 gramów. Poza brakiem smółki u noworodka w ciągu 24 godzin po narodzinach poważnym zagrożeniem dla jego zdrowia i życia jest przedwczesne oddanie smółki, co następuje jeszcze w łonie matki. Wówczas pojawia się ryzyko zachłyśnięcia się tą smółką przez płód (tzw. zespół aspiracji smółki), czego konsekwencjami mogą być m.in.: niedotlenienie okołoporodowe, infekcje wewnątrzmaciczne płodu czy odma opłucnowa.

Oznakami dojrzewania przewodu pokarmowego są zmiany koloru, konsystencji stolca, a także częstości wypróżnień w zależności od wieku dziecka i przyjmowanych pokarmów. W ciągu 4 dni po porodzie pojawiać się będzie dość charakterystyczny stolec, tzw. stolec przejściowy. Ma on zielonkawą barwę i luźniejszą konsystencję – nie jest już smółką, ale wciąż nie jest klasycznym stolcem typowym dla starszych dzieci.

Brak smółki u noworodka – przyczyny

Brak smółki po upłynięciu 24 godzin może wskazywać na następujące problemy zdrowotne:

• mukowiscydoza – jedna z najczęściej występujących chorób genetycznych u ludzi, prowadząca wraz z upływem czasu do dysfunkcji narządów wewnętrznych. Objawy ze strony układu oddechowego dotyczą ponad 90% pacjentów, przy czym obserwuje się też te typowe dla układu pokarmowego (cuchnące stolce, kamica żółciowa, wypadanie odbytnicy itd.). Niedrożność smółkowa jest u noworodków pierwszym objawem tej choroby;
• choroba Hirschsprunga – wrodzone zaburzenie czynnościowe motoryki przewodu pokarmowego wynikające z braku zwojów nerwowych w jelitowym splocie nerwowym. Zaparcia, wzdęcia i bóle brzucha mogą pojawić się już w okresie noworodkowym. Konsekwencją choroby bywa niebezpieczna niedrożność jelit;
• niedrożność smółkowa – powstaje wskutek zaburzonego transportu jonów, co ogranicza przepływ wody do światła dróg pokarmowych. Charakterystyczny jest również nadmiar śluzu, przyczyniający się do powstawania zatorów w układzie oddechowym;
• zespół czopa mekonialnego – w świetle jelita grubego powstaje czop, który blokuje jego światło. Problem uznaje się za funkcjonalną niedojrzałość jelit, a konsekwencją tego jest nieprawidłowe wydalenie pierwszego stolca;
• niedorozwój odbytnicy – niedorozwój anatomiczny odbytnicy jest poważnym problemem, nierzadko wymagającym interwencji chirurgicznej (np. przy zrośnięciu kanału odbytnicy). Uniemożliwia wydalenie smółki i stolca w późniejszym wieku. Stanowi to zagrożenie życia.

Może się zdarzyć, że zdrowe dziecko nie oddało smółki w ciągu 24 godzin. Wielu lekarzy i specjalistów twierdzi, że czynność może nastąpić do 48 godzin. Dlatego przez 2 pierwsze doby życia noworodka rodzie powinni wnikliwie je obserwować, monitorując stan pieluszki.

Brak smółki u noworodka – objawy

Brak wydalenia smółki sprawia, że gromadzi się ona w organizmie dziecka. Objawy, które mogą się pojawić w związku z tym:

• wymioty;
• wzmożona płaczliwość dziecka, co może wiązać się z bólami brzucha i ogólnym złym samopoczuciem;
• wzdęcia brzucha i stwardnienie brzucha;
• utrata apetytu i odmawianie karmienia podczas prób przystawiania dziecka do piersi lub do butelki.

Nie należy dopuścić, aby dziecko zostało bez pomocy powyżej 48 godzin, jeśli nie oddało smółki. Jest to zagrożenie jego zdrowia i życia.

Brak smółki u noworodka – co robić?

Jeśli rodzice w ciągu 24-48 godzin nie zauważyli smółki u swojego noworodka, powinni jak najszybciej udać się do lekarza pediatry. Wykona on szereg badań diagnostycznych, w tym: USG jamy brzusznej, RTG brzucha, szczegółowe badania krwi czy ocena palpacyjna powłok brzusznych. W zależności od podejrzeń lekarz może zlecić specjalistyczne badania ukierunkowane na konkretne choroby. Przykładowo przy podejrzeniu mukowiscydozy oznacza się stężenie immunoreaktywnego trypsynogenu (IRT, który wówczas jest podwyższony) oraz wykonuje badanie genetyczne metodą PCR.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pniewska M., Janiec A., Niedojrzałość układu pokarmowego niemowlęcia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
2. Gadzinowski J., Szymankiewicz M., Gulczyńska E., Podstawy neonatologii, Oddział Wielkopolski Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej, Poznań 2014.
3. Lissauer T., Carroll W., Pediatria, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2023.