Owrzodzenie żylne

Aktualizacja: 20 sierpnia 2023

Owrzodzenie żylne odnosi się do przewlekłej choroby podudzi, rozwijającej się w konsekwencji nadciśnienia w układzie żył powierzchownych kończyn dolnych. Schorzenie zawsze należy różnicować z zespołem pozakrzepowym oraz owrzodzeniem tętniczym. Diagnostyką i leczeniem najczęściej zajmuje się lekarz flebolog.

Owrzodzenie żylne – przyczyny

Zmiany troficzne powstają wskutek nadciśnienia w układzie żylnym oraz zaburzeń w mikrokrążeniu, po czym prowadzą m.in. do:

• niejednorodnej perfuzji tkanek z okresową hipoperfuzją;
• nagromadzenia wolnych rodników, proteaz, czynników wzrostu, neutrofili, limfocytów, makrofagów, komórek tucznych;
• przebudowy tkankowej;
• zaburzeń w fibrynolizie;
• zwłóknienia i aktywacji przewlekłych procesów zapalnych.

Wszystko to w końcowym etapie może powodować rozwój owrzodzenia. Przyczynami i czynnikami ryzyka powstawania owrzodzeń żylnych są:

• obrzęki limfatyczne kończyn;
• niewydolność zastawek żył;
• hiperpigmentacja kończyn dolnych;
• wypryskowe zapalenie skóry;
• przegrzanie kończyn dolnych, w tym ekspozycja na promieniowanie UV;
• masaż podudzi;
• palenie papierosów;
• nadużywanie miejscowych środków przeciwzakrzepowych zawierających heparynę;
• otyłość;
• złamania kości podudzi w wywiadzie zdrowotnym;
• dodatni wywiad rodzinny;
• przebyte urazy, w przebiegu których rozwinęły się powikłania;
• przewlekła niewydolność żylna;
• zespół pozakrzepowy.

Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest jednak przewlekła niewydolność żylna. Utrzymywanie się tak wysokiego ciśnienia w kończynach doprowadza do stanów zapalnych, złego odżywienia tkanek, a ostatecznie ich niedotlenienia. Funkcje ochronne stają się osłabione, dochodzi do niewydolności zastawek. W dalszym etapie dochodzi do zapaleń, zwłóknień, zmian skórnych, a także owrzodzeń.

Owrzodzenie żylne – objawy

Powstanie rzeczywistych zmian owrzodzeniowych najczęściej poprzedzone jest wystąpieniem obrzęku kończyn, przesięku, zaczerwienienia, ocieplenia kończyny. Owrzodzenia żylne podudzi najczęściej lokalizują się w 1/3 dolnej części podudzi od strony wewnętrznej w okolicy kostki. Zmiany te dotyczą nawet 74% chorych. Rzadziej zmiany obserwuje się w okolicy bocznej kostki oraz na tylnej powierzchni podudzi.

Łożysko owrzodzenia żylnego jest płaskie, w fazie zaostrzenia pokryte włóknikiem, martwicą ropną lub wydzieliną. Zmiany mogą być pojedyncze lub mnogie, od punktowych do olbrzymich, okrężnych i obejmujących cały obwód goleni. Ich rozmiar najczęściej wynosi od kilku milimetrów do kilkudziesięciu, a nawet kilkuset centymetrów, natomiast głębokość może sięgać w skrajnych przypadkach nawet do powięzi głębokiej. Dno owrzodzenia jest pokryte martwiczą i/lub zainfekowaną tkanką i zawiera wydzielinę ropną, krwistą lub przypominającą osocze. Może
być wypełnione masami martwiczymi, warstwą włóknikowatą. Skóra otaczająca ranę może być sucha, łuszcząca się, z objawami hiperkeratozy albo wilgotna i zmacerowana przez wysięk lub przesięk osocza.

Zobacz również: Czy zmiany naczyniopochodne są groźne?

Diagnostyka owrzodzeń żylnych

Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad, oględziny kończyn dolnych pacjenta oraz USG Doppler układu żylnego. Warto również uzupełniająco wykonać wnikliwe badania diagnostyczne, obejmujące poziom hormonów i czynników związanych z krzepnięciem krwi.

Owrzodzenie żylne – jak leczyć?

Leczenie podstawowe polega na tzw. strategii TIME:

• T – Tissue debridement: opracowanie i usunięcie martwych tkanek;
• I – Infection and inflammation control: kontrola infekcji i stanu zapalnego;
• M – Moisture balance: utrzymanie równowagi wilgotności;
• E – Edges, epidermization stimulation: pobudzenie ziarninowania i naskórkowania z brzegów rany.

Przed zastosowaniem opatrunku należy oczyścić łożysko owrzodzenia, usuwając z jego powierzchni fizyczne, biologiczne i toksyczne czynniki opóźniające proces gojenia rany. Leczenie miejscowe, stosowane równolegle z kompresjoterapią obejmuje: opracowanie martwych tkanek, kontrolę bakteriologiczną, leczenie zakażenia, wilgotne leczenie rany i stosowanie opatrunków specjalistycznych. Nierzadko usuwanie martwych tkanek wzbogaca się o sonoforezę, elektroterapię czy komorę hiperbaryczną.

Ponad 80% owrzodzeń żylnych jest skolonizowanych przez bakterie. Stosuje się więc odpowiednie antybiotyki i odkaża ranę łagodnym preparatem antyseptycznym. Zastosowanie znajdują także opatrunki z jonami srebra, węglem lub alginianem wapnia. Nie należy natomiast stosować wody utlenionej, spirytusu, rivanolu czy maści.

Równowagę wilgotności utrzymuje się zapewniając odpowiedni opatrunek właściwie dobrany (wchłania nadmiar wysięku utrzymując na powierzchni rany optymalny poziom nawodnienia). Rokowania są dobre. Blisko 90% wszystkich przypadków owrzodzeń żylnych można wyleczyć dostępnymi współcześnie metodami leczniczymi. Warunkiem jest jednak przestrzeganie zaleceń lekarza i modyfikacja stylu życia.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Nieckula M., Fecko-Gałowicz K., Adamczuk J., Girzelska J., Opatrunki specjalistyczne stosowane w leczeniu owrzodzeń żylnych podudzi, Państwo i Społeczeństwo, 4/2019.
2. Żmudzińska M., Czarnecka-Operacz M., Leczenie żylnych owrzodzeń podudzi – nowoczesne opatrunki, Postępy Dermatologii i Alergologii, 3/2006.
3. Gloviczki P., Choroby żył i naczyń limfatycznych, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2020.