Alergeny

Aktualizacja: 4 kwietnia 2023

Alergeny to ogólna nazwa dla wszystkich antygenów pochodzenia zewnętrznego, wywołujących reakcję alergiczną u człowieka. Taka reakcja może być zależna od IgE lub niezależna od IgE. Innymi słowy, są to substancje, związki i cząsteczki, które powodują nadmierną reakcję układu immunologicznego, a które dla organizmu zdrowej osoby pozostają obojętne.

Alergeny – charakterystyka

Mianem alergenów zwiemy białka lub glikoproteiny o masie cząsteczkowej od kilku do 50 kDa. Pojedynczy alergen posiada od kilku do kilkudziesięciu fragmentów, które układ immunologiczny może rozpoznać i na które reaguje. Alergeny wykazują również reaktywność krzyżową – alergia krzyżowa polega na wystąpieniu objawów alergicznych po kontakcie z alergenem wykazującym podobieństwo do pierwotnie uczulającego alergenu. Alergeny możemy podzielić na:

• sezonowe występują wyłącznie w określonym czasie w roku, np. pyłki roślin wiosną;
• całoroczne (mamy z nimi kontakt przez cały rok, np. roztocza kurzu domowego.

Omawiane związki i cząsteczki nie wykazują szczególnych podobieństw. Tym samym nie można określić, czy dana substancja może być alergenem, czy też nie. Alergeny powodują swoistą nadwrażliwość organizmu u osób o osobniczej predyspozycji do alergii. Posiadają zdolność pobudzania ustroju do syntezy swoistych przeciwciał IgE lub komórek swoiście reagujących na dany alergen. Jeśli miejsce ma pierwszy kontakt człowieka z alergenem, zostaje on szybko rozpoznany przez makrofagi, a informacja ta jest przekazana limfocytom B. Produkują one przeciwciała IgE, ostatecznie odpowiedzialne za reakcję alergiczną.

Przykłady alergenów

Do najczęstszych alergenów człowieka zaliczamy między innymi następujące:

• gluten – pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz;
• skorupiaki i owoce morza;
• jajka i produkty pochodne;
• orzechy, zwłaszcza orzeszki arachidowe, orzechy włoskie i migdały;
• soja;
• mleko i produkty mleczne;
• seler, marchew, pomidor;
• gorczyca;
• sezam;
• owoce cytrusowe, jabłka, banany, kiwi, truskawki;
• zarodniki pleśni;
• sierść zwierząt;
• roztocza kurzu domowego;
• pyłki roślin;
• dym papierosowy;
• niektóre składniki leków, np. penicylina;
• nikiel, chrom i inne metale;
• wydzieliny owadów, np. jad pszczół czy węży;
• lateks.

Alergenów jest jednak znacznie więcej. Ich ilość podaje się w setkach, jednak nie jest ona dokładnie znana. W dzisiejszych czasach pojawia się coraz więcej takich związków.

Testy alergiczne

Jeśli u danej osoby pojawiają się objawy charakterystyczne dla alergii, warto wykonać testy alergiczne, aby szybko zidentyfikować alergen i wykluczyć ze swojego życia kontakt z nim. Istnieje wiele rodzajów testów alergicznych. Największą popularnością cieszą się następujące:

• z krwi – oznaczają całkowite stężenie przeciwciał IgE w surowicy krwi. U osób zdrowych powinno być ono stosunkowo niskie;
• skórne – najskuteczniejsza metoda pozwalająca wykryć alergię oraz rodzaj alergenu, na który reaguje układ odpornościowy badanej osoby. Pod skórę aplikuje się pojedyncze krople wybranych alergenów i obserwuje reakcję skóry. Test jest dodatni, gdy pojawi się zaczerwienienie i pęcherzyk w miejscu wkłucia;
• płatkowe – polegają na próbie wywołania kontaktowej, miejscowej alergii poprzez przyłożenie do skóry testu płatkowego zawierającego średnio 30 alergenów.

Testy alergiczne można wykonywać bez względu na płeć. Diagnostyką i leczeniem alergii zajmuje się lekarz alergolog.

Odczulanie

Jeśli zmagamy się z alergią, przede wszystkim należy unikać kontaktu z alergenem, np. regularnie i bardzo dokładnie sprzątać mieszkanie, zrezygnować ze zwierząt domowych mających sierść lub wykluczyć z codziennej diety produkty powodujące alergię. W momencie ekspozycji na alergen, objawowo stosuje się leki przeciwhistaminowe. Wiele osób decyduje się jednak na tzw. odczulanie, czyli immunoterapię swoistą. Metoda polega na wielokrotnym podawaniu stopniowo zwiększanych dawek alergenu celem spowodowania tolerancji immunologicznej i złagodzenia objawów związanych z naturalną ekspozycją na alergen.

Odczulanie jest metodą refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jednak nie w przypadku wszystkich alergenów. Przykładowo, NFZ nie zwróci kosztów leczenia alergii na sierść zwierząt. Należy również spełnić określone kryteria, co sprawdza lekarz alergolog zajmujący się danym przypadkiem.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Dadas-Stasiak E., Kalicki B., Jung A., Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6/2010.
2. Kaza U., Knight A., Bahna S., Czynniki ryzyka alergii pokarmowej, Medycyna po Dyplomie, 3/2008.
3. Jurczak R., Reguła J., Właściwości prozdrowotne czarnuszki siewnej i jej znaczenie w leczeniu dny moczanowej, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 3/2018.
4. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.