Peptydy

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Peptydy to organiczne związki chemiczne, które powstają przez połączenie dwóch lub więcej aminokwasów za pomocą wiązania peptydowego. Biologicznie aktywne peptydy zalicza się do składników, które spożywamy z żywnością lub w formie suplementów diety. Mogą mieć istotne znaczenie dla zdrowia człowieka. Uwalniane są z żywności w układzie pokarmowym człowieka, zwłaszcza z białek w niej zawartych, poprzez działanie enzymów proteolitycznych.

Charakterystyka peptydów

Peptydy to organiczne związki chemiczne powstające wskutek połączenia dwóch lub więcej aminokwasów za pomocą wiązania peptydowego. Wiązanie to jest niezmiernie ważne dla tych związków, występuje ono pomiędzy atomem azotu z grupy aminowej (-NH ), a atomem węgla z grupy karboksylowej (-COOH). Proces powstawania peptydów zwie się kondensacją, a w jego trakcie tworzy się dodatkowo cząsteczka wody. Reakcja odwrotna, wskutek której następuje zerwanie wiązania peptydowego i odtworzenie poszczególnych aminokwasów, zwie się hydrolizą.

Peptydy dzieli się na:

• oligopeptydy – zawierają w swojej cząsteczce od 2 do 10 reszt aminokwasowych;
• polipeptydy – zawierają w swojej cząsteczce od 11 do 100 reszt aminokwasowych;
• białka – zawierają w swojej cząsteczce ponad 100 reszt aminokwasowych.

Bioaktywne peptydy mogą być uwolnione z białek żywności podczas:

• hydrolizy enzymami trawiennymi w układzie pokarmowym człowieka;
• procesów fermentacji dzięki aktywności proteolitycznej mikroorganizmów;
• enzymatycznej hydrolizy in vitro.

Aby trawienie białek w układzie pokarmowym było możliwe, w pierwszej kolejności enzymy muszą rozłożyć je na mniejsze cząsteczki, a więc peptydy, a następnie aminokwasy.

Peptydy – działanie

Peptydy, a więc i białka i aminokwasy, muszą znajdować się w codziennej diecie człowieka. Wywierają wpływ na wszystkie układy i tkanki, ponieważ białko jest podstawowym materiałem budulcowym każdego organizmu. Aminokwasy posiadają szereg rozmaitych funkcji:

•  immunomodulujące;
• przeciwutleniające;
• antytrombolityczne;
• opioidowe;
• antymikrobiologiczne.

Oraz wiele innych, w zależności od rodzaju aminokwasu.

Peptydy w medycynie

Peptydy znajdują szerokie zastosowanie we współczesnej medycynie. Przykładem są choćby peptydy obniżające ciśnienie krwi, czyli peptydowe inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę. Bogatym źródłem peptydów obniżających ciśnienie krwi są m. in. białka mleka, ryżu, soi, gryki, kiełków pszenicy, fasoli zwyczajnej, czosnku, ziemniaków, żelatyny, drożdży, alg i owoców morza. W lekach znaleźć można również peptydy antyoksydacyjne, które przerywając łańcuch reakcji wolnorodnikowych, mogą obniżać szybkość procesów oksydacji enzymatycznej i nieenzymatycznej. Peptydy mogą też być stosowane w profilaktyce lub nawet terapii chorób dietozależnych.

W ostatnich latach ogromną uwagę poświęca się badaniom nad tak zwanymi peptydami przeciwbakteryjnymi, które okazują się być skutecznym lekiem na nowotwory. Izoluje się je z niektórych komórek owadów, roślin, zwierząt, a nawet ludzi. Ze względu na swój kationowy charakter, pozyskane peptydy preferencyjnie wiążą się z błoną komórek bakterii mocniej niż z błoną prawidłowych komórek eukariotycznych. Przykłady peptydów przeciwbakteryjnych:

• aureina 1.2;
• cekropina A;
• cekropina B;
• tachyplesyna;
• laktoferrycyna B;
• NGR;
• F56;
• K237.

Pod wpływem działania swoistych peptydów, komórki nowotworowe giną wskutek niszczenia błony komórkowej lub mitochondrialnej. Działanie to może przyczyniać się także do zablokowania aktywności wybranych białek niezbędnych w przeżyciu komórek rakowych, ich proliferacji, migracji oraz zdolności do tworzenia przerzutów. Podsumowując, peptydy wydają się być obiecującym lekiem w terapii przeciwnowotworowej.

Diagnostyka medyczna

Peptydy znajdują zastosowanie nie tylko w terapii, ale i w diagnostyce chorób. Przykładem jest choćby cukrzyca, w przebiegu której wykonuje się oznaczenie C-peptydu. C-peptyd jest nieczynnym biologicznie peptydem, składającym się z 31 aminokwasów. Powstaje w komórkach beta trzustki na drodze enzymatycznego odszczepienia insuliny od prohormonu – proinsuliny. Niskie stężenie C-peptydu stwierdza się w cukrzycy insulinozależnej, natomiast wysokie stężenie towarzyszy hipoglikemii na czczo i stwierdza się je w przypadku nowotworu wywodzącego się z komórek beta trzustki, wydzielającego insulinę (insulinoma).

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Borawska J., Darewicz M., Iwaniak A., Minkiewicz P., Biologicznie aktywne peptydy pochodzące z białek żywności jako czynniki prewencji wybranych chorób dietozależnych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2/2014.
2. Smolarczyk R., Cichoń T., Szala S., Peptydy – nowa klasa leków przeciwnowotworowych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 63/2009.
3. Zawadzki Z., Doonan S., Białka i peptydy, Warszawa 2008.