Erytropoetyna

Aktualizacja: 27 lutego 2023

Erytropoetyna (EPO) to glikoproteinowy hormon peptydowy, stymulujący produkcję erytrocytów, czyli krwinek czerwonych. Są one niezwykle istotnymi komórkami w organizmie człowieka, ponieważ zawierają hemoglobinę wiążącą cząsteczki tlenu. Mogą one transportować tlen do wszystkich komórek i tkanek ustroju. Omawiany hormon jest kluczowy w zachowaniu prawidłowej hemostazy i homeostazy organizmu.

Spis treści

Erytropoetyna – charakterystyka
Produkcja erytropoetyny
Erytropoetyna – wydzielanie
Erytropoetyna – funkcje
Erytropoetyna – normy
Zastosowanie erytropoetyny w medycynie

Erytropoetyna – charakterystyka

EPO jest glikoproteiną zawierającą 165 reszt aminokwasowych oraz 4 łańcuchy oligosacharydów w swojej budowie. Receptor dla erytropoetyny jest prostołańcuchowym białkiem, z pojedynczą domeną przezbłonową. Zalicza się go do receptorów dla cytokin. Wykazuje aktywność kinazy tyrozynowej i aktywuje kaskadę kinaz serynowych oraz treoninowych, co prowadzi do hamowania apoptozy erytrocytów, a także nasilenia ich wzrostu i dojrzewania.

Głównym miejscem inaktywacji erytropoetyny jest wątroba. Okres połowicznego rozpadu tego hormonu wynosi średnio 5 godzin, jednak do wzrostu liczby krążących we krwi erytrocytów wskutek aktywności EPO dochodzi dopiero po 2-3 dniach. Wszystko przez to, że dojrzewanie krwinek czerwonych jest procesem dość powolnym.

Produkcja erytropoetyny

Erytropoetyna jest produkowana w największych ilościach przez komórki śródbłonkowe naczyń włosowatych przycewkowych, znajdujących się w korze nerek. Jedynie sporadyczna część jest produkowana w wątrobie. W okresie płodowym głównym miejscem produkcji tego hormonu jest właśnie wątroba, a nie nerki.

Erytropoetyna – wydzielanie

U człowieka od momentu narodzin erytropoetyna jest uwalniana do krwiobiegu przez nerki (aż w 85%) oraz przez wątrobę (w około 15%). Czynnikiem stymulującym jej wydzielanie jest niedokrwistość oraz niedobór tlenu we krwi, czyli hipoksja. Właśnie dlatego zwiększoną produkcję hormonu obserwuje się m.in. po masywnych krwawieniach oraz spędzając czas w wysokich górach. Należy jednak pamiętać, że nadmierny przyrost krwinek czerwonych zwiększa lepkość krwi, co z kolei sprzyja jej wzmożonej krzepliwości i zwiększa ryzyko nagłego zgonu. Aby ilość krwinek czerwonych zawsze się zgadzała, nad produkcją i uwalnianiem erytropoetyny czuwa ośrodkowy układ nerwowy oraz gospodarka hormonalna.

Wydzielanie EPO wzrasta także w przebiegu zasadowicy oraz wskutek działania amin katecholowych, podobnie jak renina. Jednak układ renina-angiotensyna pozostaje niezależna od układu erytropoetynowego.

Erytropoetyna – funkcje

EPO działa w połączeniu z receptorem błonowym. Odpowiada przede wszystkim za zwiększanie produkcji szpiku kostnego, a co się z tym wiąże za produkcję krwinek czerwonych, ponieważ powstają one właśnie w szpiku. Mechanizm tego działania został dobrze poznany. EPO zwiększa ilość erytropoetynowrażliwych komórek w szpiku kostnym, przekształcanych następnie do prekursorów erytrocytów i w późniejszym czasie do dojrzałych erytrocytów.

Najnowsze badania udowodniły jednak, że to nie jedyna funkcja EPO. Wykazano, że hormon ten oddziałuje bezpośrednio na mózg, zwiększając motywację do działania i dodając energię. W sporcie może w dużym stopniu zwiększać osiągi i wyniki. Z tego względu erytropoetyna bywa nielegalnie wykorzystywana jako środek dopingujący.

Erytropoetyna – normy

Oznaczenie stężenia erytropoetyny w surowicy krwi wykonuje się najczęściej celem różnicowania przyczyn niedokrwistości. Prawidłowe stężenie endogennej erytropoetyny u ludzi wynosi 6–32 µg/ml, co z pewnym stopniu zależy od rytmu dobowego. Najwyższe wartości obserwuje się bowiem w godzinach nocnych, z kolei najniższe – w godzinach porannych.

Zastosowanie erytropoetyny w medycynie

Erytropoetynę wykorzystuje się powszechnie w medycynie, najczęściej do leczenia niedokrwistości (zwykle w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek). Pozytywne efekty uzyskuje się aż u 95% pacjentów, przy czym taka terapia jest na ogół bezpieczna. Innym zastosowaniem może być leczenie niektórych rodzajów nowotworów. Skutkiem ubocznym podaży erytropoetyny najczęściej jest nadciśnienie tętnicze.

Polecane produkty

Spirulina + Żelazo - naturalne wsparcie krwi
Naturalny produkt Spirulina + żelazo od bioalgi jest czysto roślinnym źródłem żelaza, wyprodukowanym wyłącznie przez Matkę Naturę. Jego biodostępność jest dzięki temu na wysokim poziomie co pozwala m.in. na uzupełnienie niedoborów tego pierwiastka ...
Zobacz tutaj ...