Plemniki

Plemniki to męskie komórki rozrodcze (u kobiet są nimi komórki jajowe) niezwykle ważne podczas rozmnażania. Poza ciałem żyją bardzo krótko, jednak w organizmie kobiety mogą przetrwać nawet kilka dni. Efektem jest możliwość zajścia w ciążę nawet kilka dni po współżyciu. Plemniki posiadają zdolność ruchu, a w ich budowie wyróżnić można główkę, czapeczkę i wić.

Gdzie powstają plemniki?

Plemniki powstają w procesie zwanym spermatogenezą, wymagającym odpowiedniej temperatury (około 32 stopni C, właśnie taka panuje w jądrach). Pierwotne komórki płciowe zwane spermatogonią znajdują się niedaleko błony podstawnej kanalików nasiennych, gdzie dojrzewają do spermatocytów I rzędu. Proces ten rozpoczyna się w okresie dojrzewania. Spermatocyty I rzędu dzielą się mejotycznie i tym samym redukują liczbę chromosomów. W efekcie powstają spermatocyty II rzędu, a później – spermatydy zawierające 23 haploidalne chromosomy. Spermatydy wraz z upływem czasu powoli dojrzewają, przekształcając się w pełnowartościowe, gotowe do zapłodnienia plemniki. Szacuje się, że z jednego spermatogonium powstaje aż 512 spermatyd.

U człowieka proces kształtowania się plemników na drodze spermatogenezy trwa w przybliżeniu 74 dni. FSH i androgeny (męskie hormony płciowe) podtrzymują gametogenną funkcję jąder, jednak etapy rozwoju od spermatogoniów do spermatyd pozostają względnie niezależne od obecności androgenów. FSH oddziałuje na komórki Sertolego celem ułatwienia ostatniej fazy dojrzewania spermatyd.

Dojrzewanie plemników

Plemniki, które opuszczają jądra, nie wykazują pełnej ruchomości niezbędnej do przemieszczania się kanałem rodnym kobiety aż do komórki jajowej. Kontynuują swoje dojrzewanie i nabywają ruchliwość podczas wędrówki przez najądrza. Zdolność przemieszczania się naprzód jest możliwa dzięki aktywacji białka o nazwie CatSper, znajdującego się w głównej części wici plemnika. Plemniki po wytrysku w organizmie kobiety przemieszczają się w kierunku macicy do cieśni jajowodów, gdzie zwalniają i podlegają procesowi kapacytacji. To dalsze kształtowanie i dojrzewanie, posiadające 2 główne cele – zwiększenie ruchliwości plemników oraz ułatwienie ich przygotowania do reakcji akrosomalnej.

Z cieśni jajowodów dojrzałe plemniki przemieszczają się do bańki jajowodu, gdzie znajduje się komórka jajowa i gdzie następuje zapłodnienie.

Budowa plemnika

Każdy plemnik stanowi złożoną, ruchomą komórkę, niezwykle bogatą w materiał genetyczny (DNA). Posiada główkę utworzoną przede wszystkim z materiału chromosomowego i to właśnie ona odpowiada za dziedziczenie cech u płodu. Główka ma kształt czapeczki, pokrywa akrosom (organellum lizosomopodobne, bogate w enzymy zaangażowane w penetrację komórki jajowej przez plemniki oraz inne procesy mające miejsce podczas zapłodnienia). Bliższy fragment ruchomej witki plemnika pokryty jest osłonką otaczającą liczne mitochondria, które odpowiadają za energię niezbędną do przemieszczania się plemników.

Co to jest sperma?

Mężczyzna wprowadza do dróg rodnych kobiety nie tylko same plemniki. Są one zawieszone w nasieniu zwanym spermą. To płyn, który wydostaje się z cewki moczowej mężczyzny podczas wytrysku. W praktyce jest mieszaniną wydzieliny gruczołu krokowego, gruczołów opuszkowo-cewkowych, pęcherzyków nasiennych oraz plemników. Przeciętna objętość wynosi do 3,5 ml. Szacuje się, że w 1 ml nasienia znajduje się około 100 mln plemników, z czego tylko jeden wystarczy do zapłodnienia komórki jajowej (wyjątek stanowią ciąże mnogie).

Warto wspomnieć, że w nasieniu zdrowych mężczyzn może występować nawet do 20% plemników nienormalnie ukształtowanych, co wciąż jest zjawiskiem fizjologicznym. Są nimi plemniki olbrzymie, karłowate, wieloogonowe i wielogłowe. Nie posiadają one zdolności do zapłodnienia. Jeśli ilość nieprawidłowych plemników znacznie przekracza 20% nasienia mężczyzna zmaga się z bezpłodnością.

Plemniki – funkcje

Podstawową funkcją plemników jest zapłodnienie komórki jajowej, a więc poczęcie potomstwa. Ludzki plemnik przemieszcza się w kobiecych drogach rodnych z prędkością około 3 mm na minutę, docierając do bańki jajowodu po 30-60 minutach od momentu współżycia. Tam może połączyć się z dojrzałą komórką jajową i dać początek nowemu życiu. Plemniki są kluczowe aby przedłużyć ciągłość gatunku.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
2. Woźniak P., Plemnik – jedna z najciekawszych komórek w przyrodzie, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2013.
3. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
4. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.