Lignany

Aktualizacja: 12 stycznia 2023

Lignany to naturalne związki chemiczne o działaniu estrogenopodobnym. Mają naturalne, roślinne pochodzenie i są powszechnie wykorzystywane w medycynie alternatywnej, zwłaszcza w ziołolecznictwie. W największych ilościach znajdziemy je w ziarnach lnu zwyczajnego (tzw. siemię lniane), a więc i w oleju lnianym.

Hormony roślinne – estrogeny środowiskowe

Estrogenami środowiskowymi zwiemy hormony roślinne. Dzielą się one na 3 grupy:

• fitoestrogeny;
• mykoestrogeny (związki hormonalne produkowane przez niektóre grzyby, szczególnie te pasożytnicze);
• ksenoestrogeny (hormony pochodzące z zanieczyszczeń środowiska).

Najobszerniejszą grupą i jednocześnie najważniejszą dla człowieka są jednak fitoestrogeny. W ich skład wchodzą między innymi:

• lignany – o których mowa niżej;
• flawonoidy;
• stylbeny (znajdujące się w skórkach niektórych roślin).

Do lignanów zaliczamy natomiast choćby sekoizolaricirezinol czy metairezinol, które po przedostaniu się do organizmu człowieka ulegają przekształcaniu w enterodiol i enterolakton – metabolity fitoestrogenów. Reakcja przekształcenia następuje po depolimeryzacji, pod wpływem enzymów mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego.

Lignany – źródła

W największych ilościach lignany występują w siemieniu lnianym, czyli w ziarnach lnu zwyczajnego. Znajdziemy je jednak w wielu oleistych zbożach oraz w sezamie. Wchodzą w skład nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego ziaren zbóż, dlatego bogate w lignany będą wszelkie produkty pełnoziarniste, np. bułki grahamki czy ciemne pieczywo z dodatkiem pestek słonecznika i pestek dyni.

Jako że lignany znajdują się w ziarnach, bogate w te związki będą również oleje roślinne, zwłaszcza te tłoczone na zimno. Za jeden z bogatszych źródeł lignanów uznaje się oliwę z oliwek. Nieco mniejsze ilości omawianych związków znajdziemy natomiast w orzechach, owocach i warzywach. W odniesieniu do warzyw najbogatszym źródłem lignanów są oliwki, cebula oraz czosnek. Lignany nie występują w produktach pochodzenia zwierzęcego.

Zapotrzebowanie na lignany

Rekomendowana dawka dzienna lignanów wynosi około 50 mg. Należy dostarczać je wraz z pożywieniem. Dla lepszego rozeznania się w dawkowaniu – jedna łyżeczka siemienia lnianego zawiera 7 mg lignanów, natomiast w 100 g ziaren sezamu znajdziemy około 800 mg lignanów. W Polsce niestety wciąż obserwuje się zbyt niskie spożycie lignanów, które oscyluje na poziomie 3-5 mg dziennie. Przyczynia się to do problemów wielu kobiet związanych zaburzeniami układu endokrynnego.

Lignany – działanie

Przede wszystkim lignany wykazują zdolność regulacji gospodarki hormonalnej kobiet (i w niewielkim stopniu również mężczyzn). Mają bowiem działanie podobne do żeńskich estrogenów. Tym samym wpływają na wszystkie procesy zachodzące w ustroju, zależne od poziomu estrogenów. Przykładowe działanie lignanów:

• zmniejszanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych;
• poprawa funkcji poznawczych;
• zmniejszanie przykrych objawów, takich jak bezsenność, wahania nastroju, drażliwość, bóle głowy czy nudności;
• zwiększenie tolerancji glukozy;
• działanie przeciwnowotworowe, zwłaszcza w odniesieniu do nowotworów macicy i piersi u kobiet oraz nowotworu prostaty u mężczyzn.

Powyższe działanie w większości przypadków widać najintensywniej u kobiet po menopauzie, które cierpią na niedobór estrogenów. Lignany skutecznie i bezpiecznie regulują ich gospodarkę hormonalną. Udowodniono również, że receptory estrogenowe odgrywają znaczącą rolę w dojrzewaniu i utrzymywaniu prawidłowej wytrzymałości kości zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Dlatego są częstym składnikiem suplementów diety zapobiegających osteopenii i osteoporozie.

Fitoestrogenom przypisuje się dodatkowo działanie hamujące zmiany zanikowe nabłonka wyścielającego narząd rodny. Nie zostało to jednak potwierdzone badaniami klinicznymi.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bio olej z czarnuszki w płynie 100% naturalny
Tłoczony na zimno olej z czarnuszki egipskiej dzięki swoim właściwościom może pomóc w zwalczaniu wszelkiego rodzaju zmian skórnych. Chroni komórki organizmu przed wolnymi rodnikami co powoduje, że skóra wygląda młodziej ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kołłątaj W., Szewczyk L., Estrogeny w diecie a zdrowie osób płci męskiej, Endokrynologia Pediatryczna, 3/2004.
2. Bartowski L., Nasiona lnu – naturalne źródło zdrowia i urody, Chemik, 3/2013.
3. Urbisz K., Dejneka-Dynek M., Zych M., Borymska W., Lignany – występowanie w roślinach i zastosowanie, 2019.
4. Lisiecki K., Synteza lignanów i ich pochodnych z wykorzystaniem procesu fotocyklizacji, Warszawa 2019.