Cewnikowanie

Cewnikowanie pęcherza moczowego polega na wprowadzeniu cienkiego i stosunkowo giętkiego cewnika bezpośrednio do pęcherza moczowego, dzięki czemu możliwy jest odpływ moczu. Czynność wykonuje się celem diagnostycznym: ocena wydalania moczu, ocena średnicy cewki moczowej, ustalenie rozpoznania, bądź terapeutycznym: płukanie pęcherza moczowego, usuwanie zalegającego moczu.

Na czym polega cewnikowanie?

Cewnikowanie pęcherza moczowego najczęściej następuje wskutek wprowadzenia cewnika przez cewkę moczową. To metoda prosta w wykonaniu, jednak obarczona ryzykiem zakażenia czy uszkodzenia błony śluzowej. Inną, jednak trudniejszą metodą, jest nakłucie nadłonowe. Cewniki dzielimy na:

• samoutrzymujące się (z balonem uszczelniającym) – np. cewnik Foleya, Dufura (zakładany po operacji gruczołu krokowego), Convaleire’a;
• jednorazowe – np. cewnik Nelatona stosowany do jednorazowego odprowadzenia moczu lub określenia średnicy cewki moczowej.

Dobrze wykonany zabieg cewnikowania nie powinien powodować bólu, choć ze względu na charakter tej czynności w dzisiejszych czasach zwykle stosuje się znieczulenie miejscowe. Polega ono na pokryciu powierzchni cewnika żelem o działaniu znieczulającym i bakteriobójczym, dzięki czemu dodatkowo maleje ryzyko infekcji. W przypadku mężczyzn cewnikowanie jest trudniejsze, co wiąże się z anatomicznie dłuższą cewką moczową, która ponadto zwęża się fizjologicznie w 3 miejscach.

Także wyciąganie cewnika nie powinno powodować bólu. Pieczenie może pojawić się dopiero podczas pierwszej mikcji, co jest naturalną reakcją organizmu na podrażnienie błon śluzowych wyścielających cewkę moczową. Aby uniknąć przykrych objawów związanych z cewnikowaniem bardzo ważny jest dobór odpowiedniej średnicy cewnika.

Cewnikowanie – wskazania

Możliwymi wskazaniami do cewnikowania są między innymi:

• opróżnianie pęcherza moczowego przed badaniami diagnostycznymi lub zabiegami;
• zaburzenia oddawania moczu po zabiegach lub w przebiegu chorób;
• monitorowanie diurezy;
• nietrzymanie moczu;
• bezmocz;
• śpiączka i utrata przytomności na dłuższy okres czasu;
• kamica nerkowa;
• przeprost prostaty u mężczyzn.

Wskazań jest znacznie więcej, a decyzję o cewnikowaniu najczęściej podejmuje lekarz urolog. Cewnikowanie należy do obowiązków pielęgniarek.

Cewnikowanie – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do cewnikowania są:

• urazy w obrębie cewki moczowej;
• silne zwężenie cewki moczowej uniemożliwiające wprowadzenie cewnika;
• ostre stany zapalne gruczołu krokowego u mężczyzn;
• przerwanie ciągłości cewki moczowej.

Innych przeciwwskazań bezwzględnych praktycznie nie ma. Jeśli problem pacjenta dotyczy cewki moczowej należy zastosować cewnikowanie z dostępu nadłonowego.

Zalecenia po cewnikowaniu

Cewnikowanie zwiększa ryzyko infekcji układu moczowego, dlatego w trakcie posiadania cewnika oraz po jego wyjęciu należy szczególnie zadbać o higienę osobistą. Zwłaszcza podmywanie się po każdej wizycie w toalecie. Dodatkowo należy pić około 2 litrów wody dziennie, aby zapobiec infekcji dróg moczowych poprzez wypłukiwanie bakterii. Do diety warto włączyć żurawinę lub soki z żurawiny i czarnej porzeczki, jak również acerolę (wcześniej upewniając się, że witamina C nie wchodzi w interakcję z przyjmowanymi lekami). Jeśli zauważymy krwiomocz lub utrzymujące się pieczenie cewki moczowej należy udać się do lekarza.

Jak często wymieniać cewnik?

Wymiana cewnika nie jest zalecana. Ma ona miejsce wyłącznie we wskazanych przypadkach, np. gdy dojdzie do zapchania się światła cewnika lub gdy rozwinie się poważne zakażenie układu moczowego. Raz umieszczony cewnik może być utrzymywany przez dłuższy czas określony przez producenta.

Powikłania po cewnikowaniu

Powikłania mogą pojawić się w sytuacjach, w których nie zachowano szczególnej higieny i sterylności podczas umieszczania cewnika, gdy nie dobrano rodzaju i średnicy cewnika do potrzeb pacjenta bądź ze względów zdrowotnych pacjenta. Najczęściej obserwuje się wówczas ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Może dojść również do infekcji układu moczowego, czego typowymi objawami są: gorączka, dreszcze, bóle głowy, zmiana przejrzystości i koloru moczu oraz obecność krwi w moczu.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Drewa T., Juszczak K., Urologia – ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
2. Borkowski A., Urologia – podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
3. Kózka M., Płaszewska-Żywko L., Procedury pielęgniarskie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.