Koloidy

Aktualizacja: 19 lutego 2024

Koloidy to inaczej dwu- lub wieloskładnikowe układy koloidalne o odpowiednim stopniu rozdrobnienia. Stworzone są z fazy ciągłej, stanowiącej ośrodek rozproszony oraz z fazy rozproszonej (zdyspergowanej). Przykładem koloidu, z którym mamy styczność na co dzień, jest choćby majonez stanowiący mieszaninę żółtek jaj i oleju.

Koloidy – podział

W zależności od stanu skupienia wyróżniamy koloidy:

• stałe – stopy metali, niektóre kamienie szlachetne;
• będące cieczą – emulsje, np. mleko i majonez;

W zależności od stanu skupienia ośrodka dyspersyjnego wyróżnia się koloidy:

• w których ośrodek rozpraszający jest ciałem stałym, zaś faza rozproszona jest cieczą — emulsja stała, np. opale;
• w których ośrodek rozpraszający jest ciałem stałym, zaś faza rozproszona jest gazem — piany trwałe, np. pumeks;
• w których ośrodek rozpraszający jest cieczą, zaś faza rozproszona jest ciałem stałym — zole, np. koloidalne srebro w wodzie;
• w których ośrodek rozpraszający jest cieczą, zaś faza rozproszona jest gazem — piana, np. mydlana;
• w których ośrodek rozpraszający jest gazem, zaś faza rozproszona jest cieczą — aerozole ciekłe, np. leki w postaci aerozolu;
• w których ośrodek rozpraszający jest gazem, zaś faza rozproszona jest ciałem stałym — aerozole stałe, np. pył mikrokryształów.

Ze względu na powinowactwo do rozpuszczalnika wyróżniamy natomiast:

• koloidy liofobowe;
• koloidy liofilowe.

Ze względu na budowę koloidu wyróżniamy:

• koloidy cząsteczkowe;
• koloidy fazowe;
• koloidy asocjacyjne.

Mogą one podlegać koagulacji odwracalnej oraz nieodwracalnej.

Koloidy – charakterystyka

Koloidy można otrzymać na wiele sposobów. Przykładami metod ich pozyskiwania są choćby peptyzacja czy rozdrobnienie mechaniczne. W pierwszym przypadku świeżo wytrącony osad traktuje się roztworem odpowiedniego elektrolitu w zol, natomiast przy rozdrobnieniu mechanicznym składniki miesza się młynach koloidalnych.

Układy koloidalne są heterogeniczne, czyli niejednorodne. Oznacza to, że bez wykorzystania urządzeń powiększających czy specjalistycznych maszyn nie można odróżnić poszczególnych jego składników. Przykładowo, obserwując masło nie jesteśmy w stanie oddzielić fazy rozproszonej od fazy rozpraszającej. Co ciekawe, cząstki fazy rozproszonej w ośrodku ciekłym lub gazowym poruszają się ruchami Browna. Mianem tym określamy nieustanne, chaotyczne ruchy postępowe, obrotowe oraz drgające. Dodatkowo cząstki te posiadają zdolność do rozpraszania światła z jednoczesnym tworzeniem typowego stożka świetlnego, co nosi nazwę: efekt Tyndalla.

Koloidy – ważne pojęcia

Zagłębiając się w temat układów koloidalnych należy znać definicję następujących pojęć:

• układ dyspersyjny – układ wielofazowy, w którym cząstki jednej fazy są równomiernie rozproszone w fazie drugiej;
• elektroforeza – ważne zjawisko elektrokinetyczne, odnoszące się do poruszania się naładowanych cząstek pod wpływem pola elektrycznego;
• potencjał elektrokinetyczny – na granicy zetknięcia się dwóch faz powstaje różnica potencjałów wywołana istnieniem podwójnej warstwy elektrycznej.

Istotną informacją jest również fakt, że według IUPAC (Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej) z układem koloidalnym mamy do czynienia wówczas, gdy rozmiary cząstek fazy rozproszonej znajdują się przynajmniej w jednym kierunku w przedziale 1 nm – 1 um.

Koloidy w farmacji

Układu koloidalne spotykamy każdego dnia, często nie zdając sobie nawet z tego sprawy. Bardzo duże znaczenie mają one w farmacji oraz w medycynie. Niektóre substancje czynne wykazują zmienione właściwości terapeutyczne, gdy występują w stanie koloidalnym, co bywa szeroko wykorzystywane. Przykładowo, koloidalny chlorek srebra wykazuje efektywniejsze działanie bakteriobójcze oraz grzybobójcze, nie powodując podrażnień typowych dla tradycyjnych roztworów soli srebra. Koloidalna miedź bywa wykorzystywana w leczeniu niektórych nowotworów, koloidalne złoto ma dużej znaczenie w diagnostyce niedowładów, z kolei a koloidalna rtęć stosowana jest w leczeniu kiły.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Krzeczkowska M., Loch J., Mizera A., Repetytorium chemia. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa – Bielsko‐Biała 2010.
2. Graham P., Chemia medyczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2019.