Napary ziołowe

Aktualizacja: 26 czerwca 2023

Napary ziołowe zajmują bardzo ważne miejsce w ziołolecznictwie. Były wykorzystywane od tysięcy lat, a ich popularność nie maleje także dzisiaj. Wręcz przeciwnie, sięgamy po nie coraz częściej, poszukując naturalnych, alternatywnych dla leków metod terapeutycznych. W zależności od rodzaju wykorzystanych ziół, po napary mogą sięgać osoby starsze, dzieci czy kobiety ciężarne. Należy jednak pamiętać, że każde zioło ma pewne przeciwwskazania do stosowania. Od ich przestrzegania zależy bezpieczeństwo kuracji.

Napary ziołowe – jak się wykonuje?

Przede wszystkim należy odróżnić napar od wywaru czy odwaru. Pojęcia te często są błędnie stosowane zamiennie. Napar jest wyciągiem ziołowym przyrządzanym poprzez zalanie surowca roślinnego lub mieszanki ziołowej wrzącą wodą, a następnie odstawienie go na 10-20 minut w zamkniętym naczyniu bądź pod przykryciem. Nie mając odpowiednich naczyń można z powodzeniem zalać kubek lub garnuszek ziół wrzątkiem i nakryć talerzykiem. Istnieją 2 metody pozyskiwania naparu ziołowego:

• maceracja – zalanie surowca określoną objętością wrzącej wody, wskutek czego cenne związki roślinne zawarte w komórkach ulegają uwolnieniu poprzez różnicę stężeń. Dyfuzja trwa do momentu zrównoważenia się stężeń roztworu wewnątrz komórek roślinnych oraz na zewnątrz;
• perkolacja – surowce roślinne są przepłukiwane wrzącą wodą przez określony czas. Różnice stężeń są ciągłe, zatem ekstrakcja surowca wodą w układzie przelewowym zaliczana jest do bardzo efektywnych.

Dla porównania, omawiając w skrócie – odwar powstaje wskutek zalania ziół wrzątkiem i gotowania, natomiast wywar to zioła zalane zimną wodą i gotowane. Tym samym odwar i wywar są znacznie mocniejsze od naparu.

Napary ziołowe – wskazania

Napary ziołowe znajdują zastosowanie w niemal wszystkich problemach. Wystarczy znać działanie danego zioła lub części roślinnej, aby tym samym stworzyć dla siebie korzystną opcję terapeutyczną. Przykładowo, napar z lawendy działa uspokajająco i odstresowująco, pozwala walczyć z bezsennością oraz reguluje ciśnienie tętnicze krwi. Z kolei napar wrotyczowy działa przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo oraz pobudza krążenie krwi. Wspomaga leczenie chorób zakaźnych. Napary bywają wykorzystywane w chorobach psychicznych (depresja, stany lękowe, nerwica), a także tych dotyczących układu trawiennego (zaparcia, biegunki, zaburzenia trawienia), moczowo-płciowego (częste infekcje, zaleganie moczu w pęcherzu moczowym, niskie libido), sercowo-naczyniowego (przewlekłe choroby naczyń krwionośnych, wysoki poziom cholesterolu) czy oddechowego (astma, infekcje dróg oddechowych, zapalenie zatok).

Napary ziołowe znajdują szerokie zastosowanie w kosmetologii. Po wystudzeniu można przemywać nimi skórę, walcząc tym samym z trądzikiem, cerą tłustą, cerą suchą i podrażnioną, a także grzybicą. Płukanki z wystudzonych naparów (zwłaszcza z pokrzywy czy skrzypu) wzmacniają włosy, zapobiegają ich nadmiernemu wypadaniu i regulują wydzielanie sebum przez skórę głowy. Naparem można płukać jamę ustną, o ile wykorzystane zioła mają działanie odkażające. Z kolei nasiadówka z kory dębu wspomaga leczenie hemoroidów.

Zobacz również: Zioła na bezsenność.

Jak korzystać z naparów ziołowych?

Napary ziołowe po 10-20 minutach należy odcedzić. Można je pić gdy są jeszcze gorące, jak również po przestudzeniu. Chłodne napary wykorzystuje się w przypadku stosowania zewnętrznego (nasiadówki, okłady, przemywanie skóry, płukanki do włosów). Warto pamiętać, że napary ziołowe bardzo szybko tracą swoje cenne właściwości, dlatego wykorzystujemy je jeszcze tego samego dnia, jak najszybciej od momentu przygotowania. Nie nadają się do dłuższego przechowywania w lodówce czy w buteleczkach.

Zobacz również: Zioła na odbudowę chrząstki stawowej.

Napary ziołowe – przeciwwskazania

Chcąc cieszyć się korzyściami ziołolecznictwa należy bardzo dobrze znać działanie poszczególnych ziół i przeciwwskazania do ich stosowania. Zioła wchodzą bowiem w interakcję z wieloma lekami czy suplementami diety, a także wpływają na stan fizjologiczny czy zdrowotny danej osoby. Nie ma przeciwwskazań ogólnych do naparów ziołowych, jednak każde zioło ma przeciwwskazania dla siebie samego. Odpowiednio dobrane ziołolecznictwo jest w stanie pomóc przy każdej jednostce chorobowej.

Przykładowo, napar z serdecznika pospolitego obniża ciśnienie krwi i działa hipotensyjnie, dlatego jest polecany osobom z miażdżycą czy szybko męczącym się podczas aktywności. Nie powinny go jednak stosować kobiety ciężarne, ponieważ może doprowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kiewlicz K., Rośliny zielarskie w gospodarstwie domowym, Barzkowice 2017.
2. Różański H., Z polskich ziół ciągnione treści…, Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie.
3. Foret R., Alchemia ziół i przypraw. Uzdrawiaj tym, co masz w kuchni, Wydawnictwo Vital, Białystok 2018.