Lipidy

Aktualizacja: 22 września 2022

Lipidy to szeroka grupa związków o zróżnicowanej strukturze lecz podobnych właściwościach fizyko-chemicznych. Dzieli się je na tłuszcze proste i tłuszcze złożone. Pełnią szereg istotnych funkcji biologicznych, stanowiąc m.in. podstawowy składnik komórkowych błon biologicznych. Do organizmu można dostarczać je wraz z pożywieniem, należy jednak pamiętać, aby ograniczać spożycie tłuszczów zwierzęcych na rzecz tłuszczów roślinnych.

Lipidy – podział

Wyróżniamy lipidy proste i lipidy złożone, a także związki tłuszczopodobne. Do grona lipidów prostych należą:

• tłuszcze właściwe – estry glicerolu, estry wyższych kwasów tłuszczowych;
• woski – estry wyższych jednowodorotlenowych alkoholi i wyższych kwasów tłuszczowych.

Lipidami złożonymi nazywamy:

• fosfolipidy;
• glikolipidy.

Z kolei związkami tłuszczopodobnymi są między innymi:

• sterole;
• karotenoidy;
• chlorofile;
• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach.

Z kolei w zależności od liczby wiązań z cząsteczkami kwasów tłuszczowych wyróżniamy:

• monoglicerydy – jedno wiązanie z kwasami tłuszczowymi;
• diglicerydy – dwa wiązania z kwasami tłuszczowymi;
• triglicerydy – trzy wiązania z kwasami tłuszczowymi.

Wszystkie lipidy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należy pamiętać, że tłuszcze a lipidy to nie to samo. Tłuszcze naturalne stanowią wieloskładnikową mieszaninę różnych lipidów, w których triacyloglicerole są podstawowym, lecz nie jedynym składnikiem. Lipidy są więc elementami budującymi tłuszcze, a nie ich synonimem.

Zobacz również: Tłuszcze trans.

Tłuszcze właściwe

Tłuszcze właściwe są głównym składnikiem zapasowej tkanki tłuszczowej, zarówno u ludzi i zwierząt, jak i u roślin. W ich składzie znajdziemy triacyloglicerole, rzadziej zaś mono- i diacyloglicerole. Dokładne właściwości zależą od rodzaju występujących w nich kwasów tłuszczowych. Jeśli są one nasycone, taki tłuszcz w temperaturze pokojowej jest ciałem stałym. Natomiast do najczęściej występujących kwasów nienasyconych zaliczamy: kwas oleinowy, kwas linolowy, kwas linolenowy i kwas arachidonowy.

Tłuszcze złożone

W swojej budowie, oprócz alkoholu zestryfikowanego, zawierają dodatkowe składniki – resztę cukrową (glikolipidy) lub resztę kwasu fosforowego (fosfolipidy). Glikolipidy stanowią główny składnik błon komórkowych. Cechują się bardzo wysoką zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, co gwarantuje błonom wysoką płynność.

Lipidy – funkcje w organizmie człowieka

Lipidy zawarte w diecie przeciętnego człowieka dostarczają do 30-40% całkowitej energii dziennej racji pokarmowej. Wykazują przy tym najbardziej wydajną przemianę energii spośród wszystkich składników pożywienia. Tłuszcze są doskonałym źródłem kalorii. 1 gram dostarcza aż 9 kcal, właśnie dlatego zapotrzebowanie na tłuszcze wzrasta w okresie dzieciństwa i dojrzewania, gdy organizm intensywnie się rozwija, a także u osób ciężko pracujących fizycznie i sportowców, wymagających wysokiego poziomu energii.

Tkanka tłuszczowa pełni u ludzi funkcję termoizolacyjną i ochronną. Chroni narządy wewnętrzne przed wyziębieniem i uszkodzeniami mechanicznymi, pozwala utrzymać prawidłową temperaturę ciała oraz jest materiałem zapasowym możliwym do wykorzystania pomiędzy głównymi posiłkami lub w okresie głodu. Lipidy budują błony komórkowe wszystkich komórek organizmu. Dodatkowo biorą udział w produkcji ważnych związków, takich jak hormony czy enzymy, a także stanowią środowisko rozpuszczające witamin takich jak:

• witamina A;
• witamina D;
• witamina E;
• witamina K.

W układzie nerwowym warunkują prawidłowe przewodnictwo nerwowe i uczestniczą w przekazywaniu sygnałów między neuronami. Lipidy budują również skórę i znajdują się na jej powierzchni, tworząc barierę ochronną przed czynnikami zewnętrznymi, m.in. silnym wiatrem, promieniowaniem UV.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bańkowski E., Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2016.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.