Istota szara

Aktualizacja: 22 września 2022

Istota szara to podstawowy element budujący ośrodkowy układ nerwowy (OUN) każdego człowieka. W jej skład wchodzą ciała komórek nerwowych, dzięki którym możliwe jest między innymi sprawne przewodnictwo nerwowe. W przypadku mózgu istota szara tworzy korę mózgu, znajduje się więc na zewnątrz, natomiast w rdzeniu kręgowym – odwrotnie.

Istota szara w mózgowiu

Istota szara w obrębie mózgowia tworzy korę mózgu, ale nie tylko. Jej ogniska można zauważyć także w strukturach OUN takich jak podwzgórze, wzgórze, jądro oliwki, jądro podstawy czy jądra nerwów czaszkowych. Przybiera ciemną barwę, dlatego nazwano ją szarą. Nie posiada charakterystycznego kształtu – w każdym miejscu mózgowia jest on nieco inny.

Istota szara rdzenia kręgowego

Istota szara w rdzeniu kręgowym tworzy jego centralną część, którą otacza istota biała. Jest więc odwrotnie niż w przypadku mózgowia. Na poprzecznym przekroju rdzenia kręgowego przybiera charakterystyczny kształt litery „H”, której końce zwie się fachowo rogami rdzenia kręgowego (przednie, tylne i boczne). Przez rogi przednie przebiegają włókna ruchowe nerwów, natomiast przez rogi tylne – włókna czuciowe. Co istotne, istota szara rdzenia kręgowego zawiera również neurony kojarzeniowe, pełniące ważną rolę np. w odruchach bezwarunkowych.

Za co odpowiada istota szara?

Przede wszystkim istota szara buduje ośrodkowy układ nerwowy, stanowi więc dla niego swoistą bazę. Odpowiada za wszystkie funkcje struktur, które buduje, a więc między innymi:

• pamięć i koncentrację;
• inteligencję;
• czytanie i pisanie;
• myślenie abstrakcyjne;
• kojarzenie faktów;
• warunkowanie czynności wszystkich narządów zmysłów;
• prawidłowe mówienie i rozumienie mowy.

Choć dawniej uważano, że istota szara ma rolę pierwszorzędną w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, zaś istota biała jedynie ją wspomaga, dziś uznaje się to za błąd. Obie istoty pełnią równie ważne, niezależne od siebie funkcje.

Zobacz również: Jak poprawić sprawność mózgu?

Heterotopia istoty szarej

Mianem heterotopii istoty szarej określa się wszelkie nieprawidłowe jej rozmieszczenie w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Dolegliwość jest efektem błędnej migracji neuroblastów (komórek, z których na późniejszym etapie rozwoju kształtują się neurony) jeszcze przed ukończeniem 16. tygodnia życia płodowego. Nie do końca wiadomo, co konkretnie powoduje to schorzenie. Niestety, jego objawy są uciążliwe i mocno nasilone. Obejmują przede wszystkim niepełnosprawność intelektualną oraz ciężkie zaburzenia rozwojowe. W medycynie wyróżnia się 3 rodzaje heterotopii istoty szarej:

• podwyściółkową – na którą wskazują zwykle napady padaczkowe oraz poszerzenie ścian komór bocznych mózgu. Uważa się, że jest dziedziczona z pokolenia na pokolenie;
• podkorową – cechuje ją wczesny początek i ciężki przebieg, ponieważ nieprawidłowa istota szara lokalizuje się wewnątrz mózgu;
• pasmowatą – zazwyczaj występuje u kobiet. Z tego typu heterotopii wynika wada ośrodkowego układu nerwowego zwana bezzakrętowością mózgu.

W diagnostyce heterotopii istoty szarej największe znaczenie mają badania obrazowe mózgowia, zwłaszcza rezonans magnetyczny. Leczenie niestety opiera się wyłącznie na zmniejszaniu objawów, ponieważ niemożliwa jest terapia przyczynowa. Kobiety w ciąży mogą zmniejszać ryzyko rozwoju heterotopii istoty szarej przyjmując zwiększoną dawkę kwasu foliowego w ciąży oraz dbając o zdrowy styl życia.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Kozubski W., Liberski P., Moryś J., Neurologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.