Układ oddechowy

Aktualizacja: 11 lipca 2023

Układ oddechowy to zespół narządów umożliwiających oddychanie. Powietrze wdychane przez nos lub usta jest odpowiednio przygotowywane, a następnie transportowane do dalszych odcinków dróg oddechowych, docierając do płuc i dostarczając do nich tlen. Z kolei powietrze wydychane jest bogate w dwutlenek węgla i niemalże pozbawione tlenu.

Rozwój układu oddechowego

Zarodek ludzki w pierwszych etapach swojego rozwoju oddycha całą swą zewnętrzną powierzchnią. Po zagnieżdżeniu się w błonie śluzowej macicy, zorganizowaniu łożyska i utworzeniu narządów krążenia wymiana gazowa odbywa się w łożysku, tzw. oddychanie łożyskowe. W kolejnych dniach zawiązują się łuki skrzelowe, dające początek narządom skrzelopochodnym. Zadanie oddychania przypada płucom. Pierwszy wdech następuje tuż po urodzeniu. Wówczas podczas wdechu płuca pobierają tlen, zaś podczas wydechu oddają bezwodnik kwasu węglowego.

Układ oddechowy – budowa

Układ oddechowy rozpoczyna się parzystymi nozdrzami przednimi, podzielonymi przegrodą nosową na prawe i lewe. Nozdrza tylne prowadzą do części nosowej gardła, gdzie w ścianach bocznych znajdują się ujścia trąbki słuchowej dla obu uszu. W ustnej części gardła krzyżują się droga oddechowa z drogą pokarmową. Pokarmowa kieruje się ku tyłowi, podczas gry oddechowa przechodzi do przodu w obręb krtani. Jama nosowa wraz z gardłem stanowią górne drogi oddechowe. Powietrze można wdychać więc zarówno nosem, jak i jamą ustną.

Począwszy od wejścia do krtani rozpoczynają się drogi oddechowe dolne, w skład których wchodzi właśnie krtań oraz tchawica, oskrzela i płuca. Tchawica jest przedłużeniem krtani, dzieląc się na prawe i lewe oskrzele. Jego budowa przypomina drzewko, którego dalsze rozgałęzienia leżą wewnątrz płuc i prowadzą do ich powierzchni oddechowej.

Drogi oddechowe zawierają powietrze, muszą być więc stale otwarte. W związku z tym ich ściany wyposażone są w składniki kostne lub chrzęstne, stanowiące swoiste rusztowanie. W jamie nosowej i w gardle szkielet ten jest głównie kostny, zaś w pozostałych odcinkach dróg oddechowych składa się przede wszystkim z elementów chrzęstnych.

Układ oddechowy – co wchodzi w skład?

W skład układu oddechowego wchodzą następujące elementy:

• nos zewnętrzny wraz z jamą nosową – położone w centralnej części twarzy, będące jednocześnie siedzibą narządu powonienia. Nos zewnętrzny budują chrząstki: przegroda nosa, boczna nosa i skrzydłowa większa;
• zatoki przynosowe – szczękowa, czołowa, sitowa, klinowa;
• krtań – o długości 4-6 cm, u mężczyzn widoczna na przedniej powierzchni szyi w postaci wyniosłości krtaniowej (tzw. jabłko Adama);
• tchawica i jej rozgałęzienia – jest cewą niezróżnicowaną włączoną między krtań a oskrzela główne;
• oskrzela główne – wchodzą do płuc i dzielą się na coraz mniejsze, tworząc charakterystyczne drzewo oskrzelowe. Wyróżnia się oskrzela zewnątrzpłucne i wewnątrzpłucne;
  płuca – swobodnie zawieszone w klatce piersiowej po odpowiedniej stronie ciała. Stanowią właściwy narząd oddechowy.

Narządy i struktury wchodzące w skład układu oddechowego pełnią bardzo ważną rolę. Wszelkie dolegliwości z nimi związane leczy się u otorynolaryngolowa (w przypadku schorzeń górnych dróg oddechowych) oraz u pulmonologa (w przypadku schorzeń dolnych dróg oddechowych).

Układ oddechowy – funkcje

Znaczenie dróg oddechowych nie ogranicza się wyłącznie do przeprowadzania powietrza w obu kierunkach, choć jest to najważniejsze ich zadanie. Powietrze wdechowe, zanim przedostanie się do płuc, podlega ścisłej kontroli. Rozpoczyna się ona już w jamie nosowej, gdzie większe cząsteczki są wychwytywane, zaś powietrze nawilżone i ogrzane. Narząd powonienia również spełnia funkcję ochronną, ponieważ ostrzega przed wdychaniem drażniących czynników. Oczyszczanie, zwilżanie i ogrzewanie odbywa się także w dalszych, dolnych odcinkach układu oddechowego. Zanim powietrze dostanie się do delikatnych pęcherzyków płucnych jest więc odpowiednio przygotowane. Dodatkowo krtań jest nie tylko narządem układu oddechowego, ale również głosotwórczym. Wytwarza głos i odpowiada za jego barwę.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.