Suchość w ustach

Aktualizacja: 16 września 2022

Suchość w ustach wiąże się ze zmniejszeniem produkcji śliny. Może mieć podłoże patologiczne (kserostomia wywołana chorobami przewlekłymi) lub fizjologiczne (np. wywołane brakiem snu lub intensywną aktywnością fizyczną). Suchość w ustach na dłuższą metę jest niebezpieczna, ponieważ ślina pełni niezwykle ważną rolę, w tym wstępnie obrabia pokarm, chroni przed rozwojem próchnicy oraz umożliwia sprawne przełykanie kęsów.

Suchość w ustach – przyczyny

Wszyscy ludzie raz na jakiś czas doświadczają suchości w ustach, ma ona jednak podłoże fizjologiczne. Może wynikać między innymi z:

• niedostatecznego nawodnienia organizmu (zwłaszcza w ciepłe dni, przy chorobie z gorączką oraz przy aktywności fizycznej);
• niewyspania, problemów ze snem;
• nadmiernego stresu;
• menopauzy u kobiet;
• oddychania przed otwarte usta, np. w przebiegu wad zgryzu;
• skłonności do używek, zwłaszcza długotrwałego i częstego palenia papierosów;
• uprawiania sportu, co powoduje aktywację układu współczulnego, a więc zmniejsza wydzielanie śliny.

Suchość w jamie ustnej często dotyka osób starszych, ponieważ w pewnym wieku aktywność ślinianek ulega zmniejszeniu. Szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że do zmniejszenia produkcji śliny przyczynia się przyjmowanie niektórych leków, takich jak leki moczopędne, przeciwalergiczne, przeciwastmatyczne czy cholinolityczne. Patologicznymi przyczynami nadmiernej suchości w ustach są:

• choroby ślinianek;
• zespół Sjogrena i inne choroby autoimmunologiczne;
• choroba Parkinsona;
• cukrzyca;
• AIDS;
• radioterapia i chemioterapia w przebiegu nowotworów.

Dodatkowo, suchość w jamie ustnej, zwłaszcza przewlekła lub często powtarzająca się, wymaga diagnostyki.

Suchość w ustach – konsekwencje

Suchość w jamie ustnej jest negatywnym zjawiskiem. Jak wspomniano, ślina pełni bardzo ważne funkcje. Przychodzącą w pierwszej kolejności na myśl funkcją śliny jest jej udział we wstępnej obróbce pokarmu. Dzięki obecności enzymów takich, jak ptialiny (amylazy ślinowej i maltazy) dochodzi do trawienia węglowodanów – głównie skrobi i maltozy. W jamie ustnej zachodzi jednak nie tylko trawienie węglowodanów, ale także mechaniczne rozdrobnienie i uformowanie kęsa pokarmowego. Jest to możliwe dzięki obecności białek bogatych w prolinę, które dostarczają odpowiednich własności poślizgowych.

Kolejną bardzo ważną właściwością śliny jest zapewnienie tkankom jamy ustnej odpowiedniego nawilżenia i ochrony przed mechanicznymi uszkodzeniami oraz czynnikami chemicznymi. Odgrywa to istotną rolę podczas mowy. Warstwa ochronna składa się głównie z mucyn, glikoprotein zapewniających odpowiednią lepkość śliny. Umożliwia to zachowanie tkanek w stanie odpowiedniego uwodnienia i zabezpieczenie ich przed zmianami ciśnienia osmotycznego, a także przed penetracją toksyn. Lizozym obecny w ślinie ma właściwości bakteriobójcze, co ma znaczenie w utrzymaniu wysokiej odporności organizmu.

Podsumowując, suchość w jamie ustnej prowadzi do mnożenia się patogennych bakterii wywołujących próchnicę, choroby dziąseł i powodujących nieświeży oddech. Zmniejsza się odczuwanie smaków, a suchość błon śluzowych może powodować znaczny dyskomfort podczas mowy czy jedzenia. Zwiększa się ryzyko grzybicy jamy ustnej. Dodatkowo, osoby korzystające z protez zębowych czy aparatów ortodontycznych są narażone na otarcia i uszkodzenia delikatnych tkanek jamy ustnej. Suchość w jamie ustnej współwystępuje często z uczuciem pieczenia, pękaniem warg, aftami oraz podrażnieniami gardła.

Jak leczyć suchość w jamie ustnej?

W wielu przypadkach wystarczy zadbanie o odpowiednie nawodnienie, unikanie stresu oraz wysypianie się. Jednak w przebiegu wielu chorób należy podjąć bardziej zaawansowane kroki. Aby uchronić się przed problemami zdrowotnymi dotyczącymi zębów i przyzębia należy zadbać o higienę jamy ustnej. Zaleca się używanie miękkich szczoteczek do zębów i past zawierających fluor. Podstawą są regularne kontrole stomatologiczne, umożliwiające wczesne wykrycie ewentualnych patologii. Zalecenia dietetyczne obejmują unikanie ostrych i gorących pokarmów, a także napojów wzmagających pragnienie, takich jak kawa czy napoje gazowane.

Ostatecznością jest stosowanie leków pobudzających układ przywspółczulny do działania. Praktykuje się np. doustne podawanie pilokarpiny, zwłaszcza w przypadku pacjentów po radioterapii. Należy pamiętać, że ingerencja farmakologiczna prowadzi do pobudzenia nie tylko ślinianek, ale wszystkich narządów wewnątrzwydzielniczych. Naturalne wydzielanie śliny stymulują także preparaty na bazie karboksymetylocelulozy. Ich działanie ogranicza się jedynie do jamy ustnej, nie powodują więc żadnych skutków ubocznych.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pichór A., Doboszyńska A., Suchość jamy ustnej – niedoceniany problem kliniczny, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2/2008.
2. Guzik Ł., Kamysz E., Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej, Farmakologia Polska, 6/2009.
3. Walis M., Kłosek S., Częstość występowania suchości w jamie ustnej u pacjentów po 65. roku życia, Gerontologia Polska, 26/2018.
4. Dutkowska A., Brukwicka I., Kopański Z., Rowiński J., Furmanik F., Kserostomia u ludzi w podeszłym wieku, Journal of Clinical Healthcare, 2/2017.