Cytokiny

Aktualizacja: 29 października 2020

Cytokiny to peptydowe substancje hormonopodobne, wytwarzane przede wszystkim przez komórki układu immunologicznego. Oddziałują na aktywność biologiczną innych, sąsiadujących z nimi i współdziałających komórek.

Czym są cytokiny?

Cytokiny są jednymi z najpóźniej zidentyfikowanych cząsteczek służących komunikacji. Pierwotnie termin cytokiny odnosił się jedynie do białek modulujących odpowiedź immunologiczną, jednak w ostatnich latach ich definicja została rozszerzona, tak aby objąć różnorodne peptydy regulatorowe. Większość z nich ma podobną strukturę, opartą na czterech lub większej liczbie pęczków alfa-helis. Rodziny cytokin obejmują:

• interferony;
• interleukiny;
• czynniki stymulujące tworzenie kolonii;
• czynniki wzrostu.

Rodzajów cytokin jest wiele. Wciąż rosnąca wiedza na ich temat, poparta licznymi badaniami sprawia, że temat ten jest wciąż na topie. Coraz bardziej badacze starają się poznać te nietypowe, fascynujące cząsteczki. Tematem tym zainteresowani są w szczególności onkolodzy, ponieważ istnieje szansa poprawy zdrowia pacjentów z nowotworami poprzez wpływ na cytokiny prozapalne.

Czynność cytokin

Cytokiny są związane przede wszystkim z odpowiedzią immunologiczną, na przykład stanem zapalnym. Kontrolują jednak również rozwój oraz różnicowanie komórek i działają wtedy zwykle jako sygnały autokrynne lub parakrynne. W stresie i w stanie zapalnym niektóre cytokiny mogą oddziaływać na względnie odległe komórki docelowe i ulegają wtedy transportowi przez układ krążenia, tak jak hormony. Nie wszystkie cytokiny oscylują wokół stanu zapalnego. Należy wiedzieć, że istnieją również cytokiny hemopoetyczne (stymulują namnażanie krwinek) i inne.

Cytokiny prozapalne oraz wnikające do guza nowotworowego komórki układu odpornościowego i szpikowe uczestniczą w każdym etapie rozwoju nowotworu indukowanego stanem zapalnym. Z kolei komórki prozapalne mogą wnikać do guza nowotworu niepoprzedzonego występowaniem stanu zapalnego i wspomagać jego rozwój. Wysoki poziom cytokin jest zatem u pacjentów onkologicznych stanem wyjątkowo niebezpiecznym i niepożądanym.

Podsumowując, mianem cytokin określa się białkowe mediatory międzykomórkowe, odgrywającymi kluczową rolę w procesach proliferacji, różnicowania, migracji i apoptozy komórek. Są regulatorami reakcji odpornościowych i zapalnych, procesów rozwoju, regeneracji i utrzymania homeostazy tkanek.

Cytokiny a hormony

Czym się zatem różnią cytokiny od hormonów? Cytokiny, w odróżnieniu od hormonów, nie są produkowane przez wyspecjalizowane komórki nabłonkowe, natomiast każda komórka jądrzasta może je wydzielać w określonym etapie swojego życia. Cytokiny są produkowane na żądanie, w przeciwieństwie do białek czy hormonów peptydowych, które są produkowane z wyprzedzeniem i przechowywane w komórkach gruczołowych do momentu, aż będą potrzebne. Również szlaki sygnałowe dla cytokin i hormonów zazwyczaj są różne, jednak czasem różnice między hormonami a cytokinami są „niewyraźne”.  Na przykład erytropoetynę, cząsteczkę kontrolującą syntezę czerwonych krwinek, tradycyjnie uznaje się za hormon, podczas gdy funkcjonalnie bardziej pasuje do definicji cytokiny.

Cytokiny – niezbędne czy szkodliwe?

Skoro cytokiny powodują namnażanie się komórek nowotworowych i odpowiadają za przerzuty, ich obecność jest potrzebna? Na to pytanie można z łatwością odpowiedzieć. Otóż cytokiny są związkami koniecznymi do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak ich ilość powinna znajdować się w optymalnym przedziale. Odpowiednia ilość cytokin:

• łagodzi ból stawów;
• likwiduje infekcje i zakażenia w organizmie;
• reguluje układ odpornościowy;
• umożliwia łagodniejsze przejście wielu chorób.

Jednakże zbyt duża ich ilość ma działanie odwrotne. Nasila dolegliwości bólowe, stany zapalne w organizmie i rozstraja czynność układu immunologicznego, który w efekcie może atakować komórki własne. Podwyższony poziom omawianych związków zauważa się w chorobach autoimmunologicznych, a także w tych przebiegających ze stanami zapalnymi.

Bibliografia

1. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
2. Fryczkowski M., Hejmo T., Bułdak M., Stachowska M., Rokicka J., Żwirska-Korczala K., Wpływ wybranych cytokin prozapalnych oraz stresu oksydacyjnego na kancerogenezę i progresję gruczolakoraków jelita i prostaty, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 73/2019.
3. Chechlińska M., Rola cytokin w procesach nowotworzenia, Journal of Oncology, 53/2003.
4. Andrzejczak D., Czarnecka E., Wpływ alkoholu etylowego na poziom cytokin, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 3/2005.
5. Czerwiec K., Myślińska D., Wądołowska A., Ruciński J., Podlacha M., Kosiński A., Grzybiak M., Charakterystyka mediatorów zapalnych – rola cytokin prozapalnych, Annales Academiae Medicae Gedanensis, 46/2016.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...