Wolne kwasy tłuszczowe

Aktualizacja: 14 sierpnia 2022

Wolne kwasy tłuszczowe to takie, które nie zostały zestryfikowane. Stanowią jeden z rodzajów lipidów osocza. Innymi słowy, nie wchodzą w skład innych tłuszczy, lecz występują pod postacią wolną.

Czym są wolne kwasy tłuszczowe?

Wolne kwasy tłuszczowe można podzielić na 3 grupy:

• nasycone kwasy tłuszczowe – nie posiadają wiązań podwójnych;
• jednonienasycone kwasy tłuszczowe – posiadają jedno wiązanie podwójne;
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe – posiadają minimum dwa wiązania podwójne.

Ilość wiązań podwójnych ocenia się w jednej cząsteczce. Wolne kwasy tłuszczowe występujące w organizmie człowieka pełnią niezwykle ważne funkcje, szczególnie energetyczne i zapasowe. Wpływają jednak korzystnie na wszystkie komórki, tkanki i układu w ludzkim ustroju. Wyjątkiem są kwasy nasycone, których podaż powinna być kontrolowana i ograniczana na rzecz nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Zobacz również: Kwasy tłuszczowe Omega 3 – główne źródła.

Jak działają wolne kwasy tłuszczowe?

Wolne kwasy tłuszczowe działają jak paliwo dla organizmu. Wraz z węglowodanami dodają energii i utrzymują ją na wysokim poziomie. Ponadto są materiałem budulcowym błon komórkowych – zapewniają ich integralność oraz odpowiednią przepuszczalność. Wykazano, że wolne kwasy tłuszczowe, szczególnie nienasycone, odgrywają istotną rolę w rozwoju płodu i kształtowaniu się narządów wewnętrznych oraz układu nerwowego u nienarodzonego dziecka. Z tego względu ich podaż jest wskazana w przypadku ciąży. Związki te oddziałują korzystnie na układ nerwowy na każdym etapie życia człowieka.

Istotną rolę pełnią one w okresach głodzenia się i długotrwałego niedożywienia. Gromadzą się one bowiem w tkance tłuszczowej oraz wątrobie, a w stanach wysokiego zapotrzebowania na energię, są stopniowo uwalniane, dostarczając jej, gdy nie zostają podawane żadne inne źródła energii wraz z pożywieniem.

Należy jednak pamiętać, że w nadmiarze kwasy tłuszczowe nie mogą być magazynowane w organizmie i wykorzystywane do potrzebnych celów. W takich przypadkach dochodzi do lipotoksyczności, która z kolei powoduje gromadzenie się wolnych rodników tlenowych w organizmie i stres oksydacyjny. Może rozwinąć się insulinooporność, cukrzyca typu 2, otyłość. Nadmiar wolnych kwasów tłuszczowych przyczynia się do powstawania chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworowych, depresji oraz problemów skórnych. Mowa przede wszystkim o wolnych kwasach tłuszczowych nasyconych.

Badanie kwasów tłuszczowych

Istnieje możliwość oceny poziomu wolnych kwasów tłuszczowych w osoczu krwi. Stanowią one do 5% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych. Wiążą się z albuminą, a następnie wraz z nią ulegają transportowi do tkanek docelowych. Tam pełnią wspomniane wyżej funkcje, między innymi energetyczne.

Zazwyczaj nie wykonuje się badania wolnych kwasów tłuszczowych, podczas standardowego badania krwi. Badanie wykonuje się w razie:

• chęci monitorowania i podczas leczenia cukrzycy;
• podejrzenia guza chromochłonnego nadnerczy lub guzów wpływających na zaburzenia gospodarki hormonalnej związanej z gospodarką tłuszczową;
• zaburzeń endokrynologicznych;
• zespołu metabolicznego.

Przed przystąpieniem do badania należy pamiętać, aby być na czczo przynajmniej 12 godzin. W ciągu całej doby poprzedzającej przystąpienie do badania nie wolno również spożywać żadnego alkoholu. Krew pobierana jest standardowo, z żyły w zagięciu łokcia.

Interpretacja wyników

Oszacowano normy stężenia wolnych kwasów tłuszczowych dla ludzi w każdym wieku. Norma dla wynosi u osób dorosłych między 8 a 25 mg/dl, natomiast w przypadku dzieci wynosi ona około 31 mg/dl. Normy te są jednak wyłącznie przybliżonymi wartościami. Każdorazowo na wynikach badań podane są prawidłowe zakresy dla każdego badanego parametru, dzięki czemu szybko można je odczytać.

Podwyższone wolne kwasy tłuszczowej

Zbyt dużą ilość wolnych kwasów tłuszczowych we krwi odnotowuje się w przypadku:

• otyłości i znacznej nadwagi;
• cukrzycy typu 2;
• nadużywania alkoholu;
• zawału serca;
• nadczynności tarczycy;
• palenia papierosów.

Na wzrost ilości wolnych kwasów tłuszczowych wpływ ma styl życia (picie alkoholu, palenie papierosów, nieodpowiednia dieta bogata w tłuszcze i brak aktywności fizycznej), a także warunki klimatyczne. Zwiększona ilość kwasów tłuszczowych we krwi wiąże się między innymi z ekspozycją na zimno i niskie temperatury.

Bibliografia

1. Zielińska A., Nowak I., Kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych i ich znaczenie w kosmetyce, Chemik, 2/2014.
2. Bałasińska B., Jank M., Kulasek G., Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, Życie Weterynaryjne, 9/2010.
3. Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, Problemy Higieny i Epidemiologii, 4/2008.
4. Kolanowski W., Funkcje i przemiany metaboliczne wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2013.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...