Miażdżyca

Aktualizacja: 4 października 2022

Miażdżyca to przewlekły proces zapalny zajmujący ogniskowo głównie tętnice średniego i dużego kalibru. Objawy podmiotowe i przedmiotowe pojawiają się zwykle dopiero w 5. dekadzie życia u mężczyzn i po menopauzie u kobiet. Zaawansowane zmiany miażdżycowe wraz z chorobą niedokrwienną serca występują wcześniej i częściej u osób z czynnikami ryzyka.

Miażdżyca – przyczyny

Uważa się, że miażdżycę wywołuje współistnienie przynajmniej kilku czynników, w tym genetycznie uwarunkowanych (w większości niejasnych) i środowiskowych. Różnorodność tych czynników odpowiada za indywidualnie zmienny przebieg tej choroby. W miażdżycy biorą udział głównie następujące komórki:

• monocyty i makrofagi;
• limfocyty T z przewagą limfocytów pomocniczych typu 1 (Thl);
• komórki mięśni gładkich ściany tętnic;
• komórki śródbłonka.

Omawiając w skrócie, pojawianie się i rozwój zmian miażdżycowych obejmuje ciąg powiązanych ze sobą wydarzeń i zjawisk:

• turbulentny przepływ krwi w naczyniu, zwłaszcza przy nadciśnieniu tętniczym (stąd większe zaawansowanie zmian w miejscach rozwidlenia naczyń krwionośnych);
• toksyczne składniki dymu tytoniowego;
• stres oksydacyjny (związany z nadmiernym powstawaniem wolnych rodników tlenowych w organizmie);
• zmodyfikowane cząsteczki LDL (głównie utlenione), których obecność jest wciąż uważana za najważniejszy czynnik stymulujący rozwój miażdżycy, zwłaszcza u osób ze zwiększonym stężeniem cholesterolu we krwi;
• przeciwciała, skierowane głównie przeciwko składnikom komórkowym (antygeny powstają np. wskutek nieenzymatycznej modyfikacji, zakażeń wirusowych, ekspresji białek szoku cieplnego). Tak przynajmniej częściowo tłumaczy się zwiększone ryzyko powikłań miażdżycowych u osób z chorobami autoimmunologicznymi;
• zakażenia, np. bakteryjne czy wirusowe;
• zaawansowane produkty glikacji, np. w przebiegu cukrzycy.

Następstwem uszkodzenia śródbłonka jest upośledzenie jego funkcji, co manifestuje się między innymi zmniejszeniem biodostępności tlenku azotu, skurczem naczyń, agregacją płytek krwi, a także adhezją leukocytów. To wszystko prowadzi do przylegania monocytów i limfocytów oraz płytek krwi do śródbłonka. Dalej ma miejsce rozrost komórek mięśni gładkich w błonie wewnętrznej pod wpływem mediatorów, zwiększona produkcja macierzy pozakomórkowej zawierającej kolagen typu I i III oraz nasilenie procesów obumierania komórek. Efektem tego wszystkiego jest powstawanie rdzenia tłuszczowego zawierającego gromadzący się pozakomórkowy cholesterol i tworzenie nowych, kruchych naczyń w obrębie zmian miażdżycowych.

Z czego wynika miażdżyca?

Wyróżniono 4 grupy czynników ryzyka rozwoju miażdżycy. Różnią się one między sobą wartością zalecanego docelowego poziomu cholesterolu frakcji LDL. W grupie bardzo dużego ryzyka maksymalne stężenie cholesterolu frakcji LDL nie powinno przekraczać 1,8 mmol/l. Są to osoby:

• z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową;
• cukrzycy;
• z ciężką przewlekłą chorobą nerek.

W drugiej grupie (dużego ryzyka) nie powinno się przekraczać 2,5 mmol/l cholesterolu frakcji LDL. Są to osoby:

• z ciężkim nadciśnieniem;
• z dyslipidemią rodzinną;
• ze stwierdzoną umiarkowaną chorobą nerek.

Spory wpływ na rozwój miażdżycy ma styl życia pacjenta, przede wszystkim niezdrowa dieta, sięganie po używki, a także brak aktywności fizycznej.

Zobacz również: Zespół metaboliczny.

Jak wyglądają zmiany miażdżycowe?

Morfologicznie, zmiany miażdżycowe stanowią ogniskowe zgrubienia błony wewnętrznej ściany tętnicy. Początkowo powstaje w warstwie podśródbłonkowej pasmo tłuszczowe, zbudowane z licznych komórek piankowatych i pojedynczych limfocytów T. Takie zmiany występują przede wszystkim u ludzi młodych, nie zmniejszają światła naczynia i nie wywołują objawów. Ta odwracalna faza miażdżycy najczęściej rozwija się dalej i powstaje blaszka miażdżycowa.

W obrębie blaszki wyróżnia się pokrywę (od strony światła) zwykle zawierającą stosunkowo dużo kolagenu i komórek mięśni gładkich oraz rdzeń lipidowy o różnej wielkości. Wraz z powiększaniem się blaszki miażdżycowej ściana tętnicy ulega przebudowie odśrodkowej lub dośrodkowej. Przebudowa odśrodkowa polega na tym, że zawartość blaszki „popycha” ścianę tętnicy na zewnątrz (rośnie jej zewnętrzna średnica, aż do powstania tętniaka). Jednocześnie wewnętrzna średnica naczynia pozostaje niezmieniona. Dlatego też nawet duża i niestabilna blaszka
może być niewidoczna w badaniu angiograficznym. Warunkiem przebudowy odśrodkowej tętnicy jest jednak proces zapalny w blaszce i towarzyszące mu uczynnienie metaloproteinaz, co z kolei może odpowiadać za destabilizację blaszek miażdżycowych.

Głównie pod wpływem interferonu gamma dochodzi do zmniejszenia syntezy kolagenu, co prowadzi do ścieńczenia pokrywy blaszki. Przerwanie ciągłości blaszki powoduje powstanie zakrzepu wnikającego do jej wnętrza, który powoduje dalsze zmniejszenie światła tętnicy lub jej całkowite zamknięcie.

Miażdżyca cechuje się tym, że w różnych tętnicach u tego samego człowieka, a nawet w tej samej tętnicy występują zmiany o różnym zaawansowaniu.

Prewencja i leczenie miażdżycy

Najważniejszymi zaleceniami dotyczącymi modyfikacji stylu życia osób narażonych na rozwój tej choroby lub wykazujących już jej objawy są:

• kontrola masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość znacznie zwiększa ryzyko pojawienia się miażdżycy;
• regularna aktywność fizyczna, przynajmniej 3 razy w tygodniu po 50 minut;
• unikanie palenia papierosów i nadmiernego spożywania alkoholu;
• ograniczenie ilości sodu w diecie (unikanie nadmiernego solenia potraw);
• odpowiednia podaż wody;
• spożywanie dużej ilości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz antyoksydantów (obecnych głównie w owocach i warzywach);
• kontrola ciśnienia tętniczego – nie powinno ono przekraczać 140/90 mmHg.

Leczenie miażdżycy zależy głównie od tego, jaki jest ogólny stan zdrowia pacjenta. Inne postępowanie będzie podejmowane w przypadku jednoczesnego występowania innych chorób ogólnoustrojowych, np. cukrzycy, a inne wyłącznie w przypadku otyłości i niezdrowego stylu życia. W przypadku współwystępujących innych chorób leczenie będzie musiało obejmować wszystkie te choroby.

Uznaje się, że celem leczenia przeciwmiażdżycowego jest zahamowanie progresji i zmniejszenie nasilenia objawów choroby, a nie dążenie do jej zmniejszania na nawet usunięcia. Pacjenci chorzy na miażdżycę powinni prowadzić zdrowy styl życia już zawsze. Wówczas choroba nie będzie negatywnie oddziaływać na jakość życia.

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
2. Dąbek J., Majewski M., Bałys M., Gąsior Z., Rokowanie chorych z wczesną miażdżycą tętnic wieńcowych w 4-letniej obserwacji, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 73/2019.
3. Beręsewicz A., Skierczyńska A., Miażdżyca – choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej, Choroby Serca i Naczyń, 3/2006.
4. Kucharska E., Miażdżyca tętnic – wybrane aspekty, Przegląd Lekarski, 7/2014.

Spirulina bioalgi - kompletne wzmocnienie i oczyszczenie organizmu
Hodowla Spiruliny bioalgi mieści się na Tajwanie, wysoko w górach, w miejscu stałego nasłonecznienia (śr. temp. to 25 st. C). Nie naraża to na stres oksydacyjny komórek Spiruliny. Dlatego zachowuje ona bardzo wysokie stężenie składników odżywczych
Zobacz tutaj ...

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...