Fosfolipidy to diglicerydy pozbawione kwasów tłuszczowych, zawierające resztę fosforanową dołączoną do atomu węgla. Te organiczne związki chemiczne wchodzą w skład między innymi lipidów osocza. Pełnią w organizmie ważne funkcje.
Spis treści
Budowa fosfolipidów
Omawiane związki posiadają charakter amfifilowy. Cechują się złożoną budową, ponieważ w łańcuchu wyróżnia się cząsteczki alkoholu, kwasu fosforowego i kwasów tłuszczowych, przy czym mogą mieć one różne konfiguracje. Właśnie w zależności od obecności alkoholu można z łatwością sklasyfikować te związki.
Wyróżnia się przykładowo glicerofosfolipidy, w których glicerol wiąże się z dwoma kwasami tłuszczowymi oraz fosfosfingolipidy, które w swojej cząsteczce zawierają tak zwane zasady sfingowane będące długołańcuchowymi alkoholami.
Jakie znaczenie mają fosfolipidy w organizmie człowieka?
Znaczenie fosfolipidów jest bardzo duże – stanowią one podstawowy materiał budulcowy błon komórkowych wszystkich komórek organizmu człowieka. Ich obecność warunkuje utrzymanie prawidłowej homeostazy organizmu. Fosfolipidy wpływają na integralność błon komórkowych, przez co zapobiegają one przedostawaniu się szkodliwych substancji do wnętrza komórek. Jednocześnie umożliwiają transport ważnym substancji przez błonę komórkową w obu kierunkach.
Największe ilości omawianych związków można znaleźć we krwi i tkance nerwowej, jednak fosfolipidy są obecne wszędzie. Odpowiednia, przemyślana podaż fosfolipidów w diecie przyczynia się do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL.
Do pozostałych właściwości fosfolipidów zaliczamy:
- zapobieganie włóknieniu wątroby;
- wspomaganie trawienia tłuszczów;
- działanie jako emulgatory, umożliwiając tworzenie koloidów;
- tworzenie strukturalnych błon otaczających organelle komórkowe.
Wykorzystuje się je również w przemyśle kosmetycznym.
Fosfolipidy w płucach
Fosfolipidy posiadają hydrofilową „główkę” i dwa równoległe hydrofobowe „ogonki” utworzone z kwasów tłuszczowych. Uważa się, że cząsteczki ustawiają się ogonkami do światła pęcherzyków płucnych, a napięcie powierzchowne jest odwrotnie proporcjonalne do ich gęstości na jednostkę powierzchni. Podczas wdechu, gdy pęcherzyki się powiększają, cząsteczki fosfolipidów odsuwają się od siebie, zwiększając napięcie powierzchniowe. Z kolei w czasie wydechu zbliżają się do siebie, obniżając je.
Surfaktant jest wytwarzany przez komórki nabłonkowe pęcherzyków płucnych typu II. Komórki te zawierają ciałka blaszkowate, organelle komórkowe związane z błonami zawierające znaczne ilości fosfolipidów, które są wydzielane do światła pęcherzyków podczas egzocytozy.
Fosfolipidy w kosmetologii
Fosfolipidy to naturalne składniki błon komórkowych ludzi. Bogatym ich źródłem są oleje roślinne, które są niezwykle popularne wśród osób dbających o wygląd zewnętrzny. Stosowane jako składniki kosmetyków tworzą na skórze ochronny film. Penetrując naskórek, wbudowują się w błony okrywające jego komórki. Ułatwiają również innym składnikom aktywnym przenikanie przez warstwę rogową. Nadają skórze elastyczność i miękkość. Wykorzystuje się je w kremach, maskach dla osób dojrzałych, preparatach oczyszczających, szczególnie do usuwania trwałego makijażu wodoodpornego.
Zawartość we krwi
Uważa się, że optymalna zawartość fosfolipidów w osoczu nie powinna przekraczać 3 g/L płynu. Należy wiedzieć, że zawartość tych związków w błonach komórkowych maleje wraz z wiekiem.
Źródła
Fosfolipidy mogą być wchłaniane bezpośrednio z pożywienia, jak również mogą być wytwarzane z odpowiednich prekursorów w ciele człowieka. Do bogatych źródeł spożywczych fosfolipidów zalicza się:
- orzechy, np. orzeszki ziemne czy orzechy włoskie;
- jaja, a w szczególności żółtka;
- ryby i owoce morza;
- soję;
- oleje roślinne.
Odpowiednio zbilansowana dieta jest w stanie całkowicie pokryć dzienne zapotrzebowanie na fosfolipidy. W niektórych sytuacjach wskazana jest jednak suplementacja. Mowa przede wszystkim o różnego rodzaju uszkodzeniach wątroby (polekowe, poalkoholowe, choroby wątroby przewlekłe i ostre) oraz chorobach dróg żółciowych.
Fosfolipidy a działanie alkoholu
Uważa się, że jednym z najbardziej szkodliwych czynników niszczących cząsteczki fosfolipidów jest nadmierne spożywanie alkoholu. Przewlekła podaż etanolu do organizmu zwiększa stosunek cholesterolu do fosfolipidów w błonach komórek nerwowych. To z kolei upośledza enzymatyczną ochronę lipidów przed utlenianiem, a sama błona cechuje się większą sztywnością. W przypadku wątroby zmniejszenie ilości fosfolipidów w błonach komórkowych prowadzi do włóknienia tego narządu.
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Kaniewska M., Kosmetologia – podstawy, Wydawnictwo WsiP, Warszawa 2011.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Zostaw komentarz