Aminokwasy stanowią cząsteczki zawierające azot i są podstawowym materiałem budulcowym białek. Łączą się one tworząc różne kombinacje, w efekcie czego powstają różnego rodzaju białka pełniące inne funkcje.
Spis treści
Aminokwasy – podział
Aminokwasy dzielą się na aminokwasy egzogenne i aminokwasy endogenne. Te pierwsze należy dostarczyć wraz z pożywieniem, ponieważ organizm nie posiada zdolności do ich samodzielnej syntezy. Są to:
- treonina;
- fenyloalanina;
- walina;
- izoleucyna;
- leucyna;
- lizyna;
- metionina;
- tryptofan.
Aminokwasów egzogennych jest 8. Do tej grupy względnie zalicza się także argininę i histydynę, gdyż organizm w prawdzie jest w stanie je wytwarzać, jednak w ilości niewystarczającej dla organizmu w trakcie rozwoju. Z kolei aminokwasy endogenne to:
- alanina;
- asparagina;
- cysteina;
- glicyna;
- glutamina;
- kwas asparaginowy;
- kwas glutaminowy;
- prolina;
- seryna;
- tyrozyna.
Nazywa się je tak, gdyż organizm człowieka może wytworzyć je w ilości wystarczającej do zaspokojenia potrzeb.
Aminokwasy w diecie
Jak wspomniano wcześniej, białka w poszczególnych produktach żywnościowych posiadają różny zestaw aminokwasów, co determinuje stopień ich wykorzystania w organizmie. Ponadto, aby organizm człowieka mógł w pełni wykorzystać te składniki należy je spożyć w odpowiednich proporcjach z tłuszczami i węglowodanami. Zbilansowana dieta, zawierająca urozmaicone produkty z poszczególnych grup zapewni podaż wszystkich aminokwasów, koniecznych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Aminokwasy można znaleźć tak naprawdę w większości produktów spożywczych – mięsie, jajach, mleku, soi, zbożach, fasoli i nabiale, a także owocach i warzywach.
Rola aminokwasów w organizmie człowieka
Aminokwasy są podstawowym budulcem białek, które z kolei tworzą wszystkie tkanki organizmu. Dlatego rozwój i wzrost mięśni nie byłby bez nich możliwy. To właśnie mięśnie szkieletowe pobierają z surowicy krwi aminokwasy w postaci rozgałęzionej już w 3 godzinie po spożyciu posiłku białkowego. Następnie wykorzystują je do rozbudowy włókienek mięśniowych.
Niektóre aminokwasy, np. te siarkowe, pełnią ważne funkcje w gospodarce hormonalnej organizmu, ponieważ wpływają na dalsze przemiany innych aminokwasów, w efekcie czego dochodzi do syntezy hormonów tarczycy i nadnercza. Dodatkowo aminokwasy:
- wchodzą w skład mioglobiny i wzmacniają śródbłonek naczyń;
- posiadają właściwości przeciwutleniające;
- biorą udział w termoregulacji organizmu;
- wpływają na wzrost przydatków skóry (włosy, paznokcie itd);
- wzmacniają układ odpornościowy.
Każdy aminokwas pełni w organizmie człowieka inne funkcje. Przykładowo, tryptofan wspiera układ nerwowy, przeciwdziała depresji i wpływa na ogólne samopoczucie, natomiast lizyna uczestniczy w produkcji kolagenu czy elastyny. Należy zatem zadbać, aby wraz z pożywieniem dostarczyć te, których organizm nie jest w stanie wyprodukować samodzielnie.
Aminokwasy – suplementacja w sporcie
W skład suplementów aminokwasowych wchodzą między innymi BCAA, glutamina czy wszelkie hydrolizaty białka serwatkowego. Należą one do najbardziej popularnych. Najlepsze suplementy diety to takie, które zawierają pełen zestaw aminokwasów, a układ pokarmowy nie trawi ich w pełni. Dzięki temu mogą zostać bardzo szybko wchłonięte do krwiobiegu, a następnie do komórek mięśniowych. Są łatwostrawne i można je z powodzeniem stosować tuż po treningu, ponieważ wspomagają regenerację powysiłkową. Ponadto wspomagają zapobieganie destrukcji tkanki mięśniowej podczas treningu i stanowią substrat energetyczny dla mięśni w przypadku wyczerpania się glikogenu mięśniowego. Spożyte przed treningiem pomagają w zmniejszeniu zespołu opóźnionego bólu mięśniowego.
Zbyt duże spożycie białek
Jak wiadomo, wszystko w życiu trzeba robić z umiarem. Organizm człowieka nie potrafi magazynować białka. Nie jest ono zamieniane na węglowodany (chyba, że nie ma ich w pożywieniu), ani na tłuszcze. Jeśli w organizmie znajduje się zbyt duża ilość białka, jest on rozkładany w wątrobie, a następnie wydalany przez nerki pod postacią mocznika. Organy te zmuszone są do nadmiernej pracy, w efekcie czego może dojść do zmian destrukcyjnych tkanki nerkowej i pogorszenia funkcjonowania nerek. Ponadto nadmiar spożycia białka może powodować rozwój osteoporozy.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Ferrier D., Biochemia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2018.
- Drywień M., Dźwigała J., Staszewska-Skurczyńska M., Znaczenie aminokwasów rozgałęzionych w żywieniu człowieka oraz profilaktyce i przebiegu niektórych chorób, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3/2013.
- Firlit M., Aminokwasy w żywieniu wegetariańskim, Zielone Brygady. Pismo ekologów, 7-8/2005.
- Bernaś E., Jaworska G., Zawartość aminokwasów w mrożonkach i konserwach sterylizowanych z borowika szlachetnego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6/2010.
- Różańska D., Regulska-Ilow B., Salomon A.,Kawicka A., Konikowska K.,Zatońska K., Szuba A., Ocena wartości odżywczych białka na podstawie jego składu aminokwasowego w dietach studentek dietetyki, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2015.
- Kurylas A., Kwiatkowska-Pamula A., Gniza D., Rodzaj suplementacji oraz motywy jej stosowania u mężczyzn podejmujących rekreacyjną aktywność fizyczną na siłowni, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.
Zostaw komentarz