Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa stanowi coraz częściej występującą nieprawidłową reakcję organizmu na niektóre rodzaje produktów spożywczych. Szacuje się, że dotyka około 7% dzieci i 2% osób dorosłych, przy czym wśród dzieci objawia się w większości już przed 5. rokiem życia.

Alergia pokarmowa a nietolerancja pokarmowa

Te dwa pojęcia odnoszą się do zupełnie różnych sytuacji, ponieważ nietolerancja pokarmowa opisuje nieprawidłową odpowiedź organizmu na spożyty pokarm, w której nie biorą udziału mechanizmy immunologiczne. Z kolei alergia pokarmowa definiowana jest jako nieprawidłowa, nadmiernie nasilona lub zaburzona reakcja organizmu na alergen obecny w żywności, przy czym reakcja ta pochodzi głównie z systemu immunologicznego. Zarówno alergia, jak i nietolerancja pokarmową mogą dawać podobne objawy, w związku z czym niekiedy ciężko je rozróżnić.

Czym są alergeny pokarmowe?

Można je zdefiniować jako substancje posiadające zdolność reakcji z przeciwciałem IgE, powodujące w efekcie uczulenie organizmu lub indukujące reakcję alergiczną. Alergeny pokarmowe nie posiadają wspólnej budowy chemicznej ani strukturalnej. Większość naturalnie występujących ma postać białek lub glikoprotein. Uznaje się, że wśród dzieci najczęściej występuje alergia pokarmowa na mleko, jaja, orzechy, soję i pszenicę. Zaś u dorosłych dotyczy wrażliwości na skorupiaki, ryby i orzechy.

Jak objawia się alergia pokarmowa?

Istotą patologii jest występowanie objawów nadwrażliwości na spożywany pokarm, a do najczęstszych postaci klinicznych alergii pokarmowej należą:

• żołądkowo-jelitowa;
• skórna;
• oddechowa.

Znacznie rzadziej obserwuje się objawy ze strony układu nerwowego i innych narządów, a także szczególnie groźne objawy wstrząsowe.

Do objawów ze strony układu pokarmowego należą:

• ulewania u dzieci, wymioty;
• biegunka lub zaparcia;
• kolka jelitowa spowodowana skurczem mięśni gładkich jelit;
• możliwość obecności krwi w stolcu;
• upośledzenie trawienia.

Ze strony układu oddechowego najczęściej dochodzi do:

• nieżytu nosa i spojówek;
• chrypki;
• kaszlu;
• skurczu oskrzeli i świstu krtaniowego w cięższych przypadkach.

Z kolei przy manifestacji skórnej zauważa się suchość i szorstkość skóry, a także rumień i pojawienie się wysypki alergicznej.

Nasilenie objawów jest zmienne, dzięki czemu można wyróżnić postać łagodną, umiarkowaną i ciężką. W zależności od wymienionej postaci objawy mogą pojawić się już w trakcie spożywania pokarmu lub godzinę po tej czynności, jak również nawet po 72 godzinach. Ich cechą charakterystyczną jest powtarzalność. Oznacza to, że u danego chorego występują te samej objawy przy każdej prowokacji.

Typy reakcji alergicznych

Wyróżnia się 4 podstawowe typy reakcji alergicznych organizmu:

• I – anafilaktyczno-atopowe;
• II – cytolityczno-cytotoksyczne;
• III – kompleksów immunologicznych;
• IV – typu opóźnionego.

Najczęściej występującą reakcją immunologiczną na pokarm jest reakcja typu I – natychmiastowa, przebiegająca z udziałem immunoglobuliny E.

Diagnostyka

Postępowanie diagnostyczne ma głównie na celu zidentyfikowanie alergenu pokarmowego odpowiedzialnego za występowanie objawów chorobowych, aby następnie móc wykluczyć go z diety pacjenta. W tym celu wykonuje się próbę biologiczną stosowaną w różnych modyfikacjach oraz wywiad z pacjentem, co często zawęża gamę alergenów i nakierowuje lekarza na prawidłowy trop.
Jeśli pacjent nie stosuje leków antyhistaminowych lub nie stosował ich przez ostatnie 2 doby, skuteczną i szybką metodą diagnostyczną jest punktowy test skórny. W przebiegu badania nanosi się kroplę roztworu zawierającego dany alergen na skórę przedramienia, a następnie w obrębie kropli nakłuwa się skórę. Test uznaje się za pozytywny, gdy średnica pęcherza jest większa o 3 mm od średnicy punktu kontrolnego.

Leczenie

Leczenie polega na całkowitej eliminacji alergenu z diety. To bardzo ważne, ponieważ częściowe wykluczenie nie wpływa na likwidację objawów. Ważne jest przy tym nie tylko wyłączenie z menu danego produktu spożywczego, lecz zastąpienie go innym. Powinien być on jednak o podobnych właściwościach zdrowotnych i składnikach odżywczych.

Czas i rodzaj stosowanej diety eliminacyjnej ustala się indywidualnie dla każdego przypadku klinicznego. Okres diety najczęściej wynosi 12 miesięcy. Tak długi okres czasu ma na celu wyciszenie reakcji alergicznych, poprawę funkcji i obudowę bariery śluzówkowej. W efekcie może dojść do nabycia tolerancji w stosunku do danego alergenu.

Przy ciężkim i długotrwałym leczeniu stosuje się probiotyki, leki przeciwhistaminowe, a także doustną immunoterapię alergenową.

Bibliografia

1. Czernecki T., Targoński Z., Alergeny i alergie pokarmowe, Żywność, 1/2002.
2. Bochenek A., Alergia pokarmowa, Nowa Medycyna, 10/1999.
3. Marek K., Alergia pokarmowa u dzieci, Forum Medycyny Rodzinnej, 6/2013.
4. Kaczmarski G., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa. Mleko i inne pokarmy, Wydawnictwo HelpMed, Kraków 2013.
5. Lis K., Bartuzi Z., Alternatywne metody w diagnostyce alergii pokarmowej, Alergia Astma Immunologia, 23/2018.
6. Skypala I., Nadwrażliwość pokarmowa – alergia i nietolerancja pokarmowa.
7. Rychlik U., Marszałek A., Rajewski P., Rychlik M., Nadwrażliwość pokarmowa, Journal of Laboratory Diagnostics, 2/2015.
8. Michalczuk M., Sybilski A., Nietolerancje pokarmowe, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 6/2010.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...