Żelazo – kiedy suplementować, a kiedy przerwać suplementację

Aktualizacja: 15 grudnia 2022

Żelazo znajduje się naturalnie w organizmie człowieka, głównie we krwi. Ściślej rzecz biorąc, jest centralnym elementem hemu, który tworzy cząsteczkę hemoglobiny, a sam jest cząstką podobną do roślinnego chlorofilu. W tym ostatnim, zielonym, w centrum cząstki znajduje się atom magnezu, natomiast w hemie, barwy czerwonej, właśnie żelaza. Tyle tytułem wstępu, a teraz zajmiemy się omówieniem wskazań i przeciwwskazań do prowadzenia suplementacji żelaza.

Żelazo – dlaczego jest tak ważne?

Żelazo, mówiąc w skrócie, tworzy hemoglobinę, związek odpowiedzialny za transport tlenu i dwutlenku węgla, a zatem przyczyniający się do sprawnej wymiany oddechowej i oddychania. O ile tlen prawie wcale nie jest transportowany jako rozpuszczony w osoczu, o tyle dwutlenek węgla już często. Hemoglobina nie jest cząstką trwałą. Po pewnym czasie cząstki hemu zużywają się, czerwone krwinki obumierają (nie mają jąder komórkowych, więc żyją krótko, tylko do około 3 miesięcy). W wątrobie następuje odzysk żelaza z cząstek hemu, jednak oczywiście nie przebiega on ze stuprocentową skutecznością. Dlatego organizm stale wymaga dostarczania żelaza z zewnątrz.

Kiedy suplementować żelazo?

Już z powyższego opisu wynika, że żelazo należy przyjmować w sytuacji utraty sporej ilości krwi. Nie chodzi tu jedynie o głębokie, obficie krwawiące rany, ale także o sytuacje fizjologiczne, a więc miesiączkę. Suplementuje się je także w przypadku dawców krwi (dla organizmu utrata pół litra krwi to spory cios, porównywalny z dość poważnym zranieniem). Wskazaniem do suplementacji żelaza jest również ciąża. Należy rozważyć przyjmowanie żelaza u dzieci i młodzieży, szczególnie w okresie dojrzewania. To wtedy właśnie istnieje potrzeba szybkiej syntezy sporych ilości hemu w celu wbudowania w olbrzymie ilości erytrocytów mających „obsługiwać” komórki szybko rosnącego, młodego człowieka.

Kolejne wskazanie do zwiększenia podaży żelaza to uprawianie sportów. Dotyczy to zarówno sportów wysiłkowych, np. biegania, jazdy na rowerze, pływania. Żelazo zwiększa wydolność oddechową (organizm zaczyna produkować więcej czerwonych ciałek krwi i trzeba je zaopatrywać w hemoglobinę), jak i możliwości podczas ćwiczeń oporowych (trening siłowy). W tym drugim przypadku bardzo ważne jest, że żelazo buduje także inny związek, bardzo podobny do hemoglobiny. Chodzi konkretnie o mioglobinę, która nie krąży we krwi, ale jest związkiem stacjonarnym, zlokalizowanym w tkance mięśniowej. Mioglobina wiąże tlen i udostępnia go mięśniom w okresie zwiększonej aktywności fizycznej.

Wchłanianie żelaza

Jeżeli chodzi o wchłanianie żelaza, przebiega ono różnie w zależności od formy, w jakiej pierwiastek ten jest podawany. Ogólna zasada jest taka, że suplementy naturalne zawierające substancje pochodzenia roślinnego, dobrze wchłaniają się i uzupełniają niedobory żelaza. Natomiast zazwyczaj preparaty z żelazem są budowane na podstawie związków syntetycznych lub półsyntetycznych, a więc takich, które mają nadaną konformację optymalną dla wysokiej przyswajalności. Żelazo jednak wykazuje sporą reaktywność chemiczną. Dlatego ważne jest, aby przyjmować odpowiednio skomponowane suplementy. Istnieje bowiem ryzyko, że organizm wydali większość zwiększonej dawki, jeśli nie zapewni się optymalnych warunków do jej wchłonięcia. Dobrym rozwiązaniem jest połączenie suplementów z żelazem z Chlorellą lub Spiruliną, które dostarczają wielu złożonych substancji „osłaniających” żelazo. Zwiększają dzięki temu jego przyswajalność, a poza tym również korzystnie wpływają na ogólną kondycję organizmu.

Leki OTG nie zmieniają przyswajalności żelaza, natomiast spośród leków na receptę są pojedyncze, które mogą istotnie zaburzać gospodarkę żelazową. Przepisywane są jednak rzadko i w takich przypadkach lekarz zawsze zaleca zmianę dawki suplementu. Zazwyczaj na większą, ponieważ leki zaburzają przyjmowanie tego niezbędnego mikroelementu.

Zobacz również: Źródła żelaza, nadmiar i niedobór.

Podsumowanie

Jeżeli intensywne trenujesz albo przeszedłeś ciężki uraz przebiegający z utratą krwi warto suplementować żelazo. Zwiększoną dawkę zaleca się także osobom w wieku dojrzewania oraz kobietom w czasie menstruacji. Związki żelaza, które nie zostaną wchłonięte, są usuwane z kałem. Dlatego ryzyko przedawkowania jest nieduże. Oczywiście w razie jakichkolwiek wątpliwości co do stosowania suplementów, warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem.

Rozważ zawsze możliwość suplementacji żelaza w zestawie ze Spiruliną lub Chlorellą. Pozytywne efekty zaobserwujesz szybciej, będą one trwalsze i przy okazji uzupełnisz także niedobory innych pierwiastków, które w przypadku zaobserwowania niedoborów żelaza są dosyć prawdopodobne. Dzięki takiej kombinowanej terapii pozbędziesz się wielu problemów jednocześnie, a wybierając suplementy wysokiej jakości, zapewnisz sobie pełne bezpieczeństwo.

Spirulina + Żelazo - naturalne wsparcie krwi
Naturalny produkt Spirulina + żelazo od bioalgi jest czysto roślinnym źródłem żelaza, wyprodukowanym wyłącznie przez Matkę Naturę. Jego biodostępność jest dzięki temu na wysokim poziomie co pozwala m.in. na uzupełnienie niedoborów tego pierwiastka ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Myśliwiec M., Doustna suplementacja żelaza w niedokrwistości nerkowopochodnej, Forum Nefrologiczne, 3/2012.
2. Kuras M., Zielińska-Pisklak M., Perz K., Szeleszczuk Ł., Żelazo i cynk. Główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, Lek w Polsce, 5/2015.
3. Kiełbik P., Godlewski M., Niedobory i strategie suplementacji żelaza we wczesnym okresie postnatalnym, Życie Weterynaryjne, 2/2017.
4. Grober U., Mikroskładniki odżywcze, Wydawnictwo MedPharm, Wrocław 2010.